Машина деталлари бўлими бўйича курс лойихалаш ишини бажариш намунаси

1.5. Қия ва шеврон тишли узатмалар ҳисобини
ўзига ҳос ҳусусиятлари

Тўғри тишли ғилдиракларни, қия ва шеврон тишли ғилдиракларга нисбатан етаклаш имконияти катта, чунки қия тишли ғилдиракларнинг бир вақтда илашишда бўладиган тишлари сони нисбатан ортиқ. Шунинг учун бир хил ўлчамли қия тишли ғилдиракка, тўғри тишлиникига нисбатан ортиқроқ куч бериш мумкин. Тишларни нисбатан юқори чидамлилиги (22)-формулага 2 та қўшимча коэффициент киритилишида билишимиз мумкин.

Қия тишни эгилишга мустаҳкамлиги қуйидаги формула ёрдамида текширилади.
(25)
Y_F – коэффициент (22)-формулада қандай қиймат қабул қилинган бўлса, бу тенгламада ҳам шу қиймат ишлатилади, лекин уни тишларни эквивалент сони асосида танланади:
;
Y_β – хатоликларни йўқотиш мақсадида киритилган коэффициент бўлиб, бу формуладан тўғри тишли ғилдиракларни ҳисоблашда фойдаланилган. Бу коэффициент қуйидаги формула ёрдамида аниқланади:

бу ерда: β⁰ – тишни қиялик бурчаги.
К_Fα –тишлар орасида кучларнинг нотекис тарқалганлигини ҳисобга олиш коэффициенти. Тор тишли ғилдирак учун ўқ бўйлаб тўғрилаш коэффициенти-ε_β.
;
К_Fα = 1,0; агар ε_β ≥ 1 бўлса К_Fα қуйидагича аниқланади:


,
бу ерда: ε_α –ғилдирак ён қопланиш коэффициенти.
n - тишли ғилдиракни аниқлик даражаси; ўқув лойиҳалаш ишларида ε_α=1,5 ва аниқлик даражаси 8- чи деб қабул қилиш мумкин; у ҳолда К_Fα=0,92; b-тишлари эгилишга текширилаётган тишли ғилдирак гардишининг эни.
Тиш сиртлари қаттиқлиги катта (юқори) ва тишлар сони йиғиндиси z_ε>200 бўлса, тишларни эгилишга ҳисоблашга ва m_n – модулини аниқлашга тўғри келади. (25)-формуладаги катталикларга баъзи ўзгаришлар киритиб, “m_n” учун зарур тенгламани қуйидаги кўринишда ёзиш мумкин:


, (26)
бу ерда: шестерня ва ғилдирак учун бир хил. ; бу коэффициент тишли ғилдирак учун нисбат, нисбатан кичик бўлганда ҳисоблаш мумкин.