Машина деталлари бўлими бўйича курс лойихалаш ишини бажариш намунаси

2.4. Reduktor detallarini joylashtirishning birinchi bosqichi.
Millimetrovkada bir – biridan a_w 160mmda joylashgan vertikal o’q chiziqlarini o’tkazamiz. Sodda ko’rinishda, shesternya va tishli g’ildirakni to’g’ri burchakli qilib ifodalaymiz(1 – ilova).
Reduktor devorini ichki qismini ifodalashga kirishamiz.

1. 
   Korpus ichki devori bilin tishli g’ildirak gupchagini cheti orasidagi oraliq masofa
   

A1=1,2 =1,2 . 8=10 mm

2. 
   Korpus ichki devori bilan g’ildirak orasidagi masofa A=10 mm.
   

v) Tasmali uzatma shkivi va moy turadigan xalqalarni o’rnatilishini hisobga
olib, sharikli podshipniklarni o’rnatish joylarini belgilaymiz.
g) Podshipnik qopqoqlarini joylashtiramiz. Uning o’lchamlari quyidagi
jadvaldan olinadi.

	Podshipnik qopqog’ining o’lchamlari
	D	d0	Δ
	20÷50	7	8
	50÷	9	10
	÷90	12	12
	90÷120	14	14
р
	Podshipnik qopqog’i o’lchamlari va tuzilishi

d) Yetaklovchi valning podshipnik qopqog’ini maxkamlovchi boltdan shkivni
chetigacha kamida 10mm oraliq bo’lishi kerak.
Yuqorida aytilganlar bajarilgandan so’ng, o’lchash yo’li bilan quyidagi masofalarni aniqlaymiz(1 – ilova).
L₁= mm; l₂=87 mm; l₃=145 mm; l₄=67 mm.

2.5. Podshipniklarni ishga layoqatliligini tekshirish

Yetaklovchi val.
Amalga oshirilgan hisoblardan: F_t=2870 H; F₂=1061,5 H; F_r=511,2 H; l₁= mm; l₂=87 mm, F_val=1704 H.
Yetaklovchi valning hisob sxemasi 2 – rasmda keltirilgan.
Y0Z-tekislik bo’yicha tayanchdagi reakstiya kuchlarini aniqlash uchun momentlar tenglamasi:

1. 
   2 – tayanchga nisbatan:
   

d1 0
M y2  0; Ry1l1  l1 Fzl1  Fvall2  Fa 2 
bundan:
d 91,93
F₂l₁  F_val l₂  F_a 1061,565 170487  511,2

R_y1  ²  ² 1491,3 N l₁  l₁ 65  65

2. 
   1 – tayanchga nisbatan:
   

d1 Fval2l1  l2 0
M y1  0; Ry2 2l1  Fzl1  Fa 2 
d1 Fval (2l1 l2)
 Fzl1  Fa 
Ry2  2 
2l₁
1061,565511,21704(26587)
 2133,8 N
265 Tekshirish:
R_y1  F_r  Ry₂  F_val 1491,31061,51704  0
X0Z-tekislik bo’yicha momentlar tenglamasi:

1. 
   2-tayanchga nisbatan:
   

M _x1  0;  R_x1 2l₁  F_t l₁  0

Rx1  Ft l1  2870 1435 N
2l₁ 2

2. 
   1 – tayanchga nisbatan:
   

M x1  0;  Rx2 2l1  Ft l1  0  Rx2  Ft1 l1  2871 1435 N 2l₁ 2
Tekshirish:
X _p  0; R_X1  R_X2  F_T  0  14351435 2870  0  0  0.
Tayanchlarga ta’sir etayotgan reaksiya kuchlarining yig’indisi:
P_r1  R²_x1  R_y²₁  1435²  1491,3²  2069,6 N
P_r2  R²_x2  R_y²₂  1435²  2133,8²  2871,4 N

GOST 8338-75 ga asosan 308 sonli podshipniklarning dinamik yuk ko’ratish qobiliyati (ilova 4):
C=41 kN; statik yuk ko’tarish – C₀  22,4 kH.

F^{a 511,2} 0,0228 bo’lganda ([1], 9.18 – jadvalga) asosan: Nisbat: C_{0 } 22,410₃ 
e= 0,21 bo’ladi ([1], 212 – bet).

^Fa  ^511,2  0,198 ning nisbati “e” dan kichik. P_r2 2571,4
([1], 9.18-jadval)dan aylanuvchi ichki xalqa bo’lganda v=1, ya’ni koeffistient ([1], 212-bet), X=1; Y=1 ga teng ekanligini aniqlaymiz.
([1], 9.19, 214-bet) – jadvalga asosan, xavfsizlik koeffistienti K_σ=1,4
([1], 9.20, 214-bet) – jadvalga asosan, xaroratni hisobga oluvchi koeffistient K_T=1 ga teng. ekvivalent yuklama([1], 9.4 – formulaga asosan, 212-bet): P_E  F_r  K_б  К_Т 12571,41,413599,9Н
([1], (9.1)-formula, 211-bet) asosida podshipniklarni hisob bo’yicha ishga layoqatini topamiz:
 C ^{3 3} ³
 4110
L   P_E _  _ 3599,9 _ 1477,3 min. ayl. _
Ishga layoqatliligining soatlaridagi qiymati:

Lh  L106 1477,3106  70,8103 soat.
60n₁ 60374,8
Hisoblashlarni bajarib bo’lgandan so’ng, hisoblashlarga asosan epyuralarni quramiz (5-rasm).

5-rasm. Etaklovchi val hisob sxemasi.
Yetaklanuvchi val.
Yetaklanuvchi valga tushadigan yuklamalar:
F_t=2870 H, F_r=1061,5 H, F_a=311,2 H;
Yetaklanuvchi val uchun hisob sxemasini 6 – rasmda keltirilgan. X0Z – tekisligidagi reakstiya kuchlarini aniqlaymiz:

Ft ly ; M x3  0; Rx4 2l4  Ft l4  0; Rxy= 2l4
F^{t 2870} 1435 N; R_xy=R_x3
R_x4   
2 2
Y0Z – tekisliklaridagi reakstiya kuchlarini aniqlaymiz:
d² 0
M _y4  0; Ry₃ 2l₄  F_r l₄  F_{a 2} 
1 061,567  511,2
R_y3   705,1N
267
d² 0
My₃  0; Ry₄  2l₄  F_r  l₄  F_a  
d² 1061,567  511,2 F_rl₄  F_a 
Ry₄  ²  ²  356,3 N.
2l₄ 267
Tekshirish:
 y_P  0;  Ry₃  Ry₄  F_r  0  -705,1 – 356,3 + 1061,5=0  0 = 0.
Reakstiya kuchlarining yig’indisi:
P_r3  R_X² ₃  Ry₃²  1435²  705,1² 1598,8 N
P_r4  R_X²₁  Ry₁²  1435²  356,3² 1478,6 N
GOST 8338 – 75 ga asosan, 310 podshipniklarning dinamik yuk ko’tarish qobiliyati: C = ,8 kN; statik yuk ko’tarishi – C₀  36 kH (ilova 4).

F^{a 511,2} 0,014 bo’lganda ([1], 9.18-jadval, 212-bet) bo’yicha, Nisbat: C_{0 } 3610₃ 
bu qiymatga e=0,19 to’g’ri keladi.

^Fa  ^511,2  0,319 nisbati “e” dan katta. P_r3 1598,8
Hisob eng ko’p yuk tushgan tayanch bo’yicha olib boriladi.
([1], 9.18 – jadval) bo’yicha v=1 bo’lganda (ichki aylanuvchi xalqa) X=0,56; Y=2,30 ga teng ekanligini topamiz.
([1], 9.3) formula asosida ekvivalent yuklamani aniqlaymiz ([1], 212 – bet).
P_E X V  F_r Y  F_a  K_б  К_Т 0,5611598,8 2,30511,21,41 2899,5 N
([1], 9.1-formula, 211-bet) formulaga asosan, hisob bo’yicha podshipnikni ishga layoqatliligi:
³
 C  65,810³ ³
L   P_E _  _ 2899,5 _ 11687 min. ayl. _
Ishga layoqatliligini soatlardagi qiymati:
L_h  4106 116,87106 /60150 1298,5103 соат.
60 n₂
Hisoblashlarni bajarib bo’lgandan so’ng, hisoblashlarga asosan epyuralarni quramiz (6-rasm).

6-rasm. Etaklanuvchi val hisob sxemasi.
2.6. Reduktor detallarini joylashtirishning ikkinchi bosqichi.
Reduktorlarning chizmasining ikkinchi bosqichida tishli g’ildirak, vallar, korpus, podshipniklar va vallarning aniqlashtirilgan hisobi uchun zarur bo’lgan ma’lumotlar olinadi.
Umuman olganda ikkinchi bosqichini quyidagi tartibda davom ettirish mumkin.
Shesternya va g’ildiraknik yuqorida aniqlangan konstruktiv o’lchamlari bo’yicha chizmani to’ldiriladi va ilashma chiziladi.
Yetaklovchi valda shesternya bilan podshipnik orasiga moy sidirish halqa joylashtiriladi. U korpus devoring ichki tarafidan 1÷2 mm chiqib turadi. Shu sababli moy sidirish halqasi moy sachratish vazifasini ham bajaradi.
Podshipniklar gabarit o’lchamlari bo’yicha to’ldiriladi.
Podshipnik qopqog’iga faskalari, ichki devorlari chiziladi. So’ngra podshipnik qopqog’ini mahkamlash uchun boltlar va ochiq qopqoqlar uchun zichlagichlar joylashtiriladi.
Yetaklanuvchi val uchun ham shu ishlar qayta bajariladi. Ayrim joylarini aytib o’tamiz. G’ildirak bir tomoniga chiqib ketmasligi uchun devor(prutok), ikkinchi, ya’ni valni chiqish diametri tomoniga esa moy sidirish halqasi bilan g’ildirak orasiga vtulka joylashtiriladi.
So’ngra shponkalar o’lchamlari bo’yicha joylashtirib chiqiladi.
Bulardan tashqari reduktorning yondan ko’rinishi, moy o’lchagich, moy to’kish uchun tiqini, ko’rish oynasi, shtift va reduktorni ko’tarish uchun maxsus ilgaklar yoki rimbolt joylashtiriladi.
Bularning hammasini millimetrli qog’ozda bajarib, keyin formatga ko’chirish mumkin yoki birinchi bosqichni A1 formatga ko’chirib davom ettirish ham mumkin. Reduktorning barcha detallari joylashtirib bo’lgandan so’ng, chizmadagi qirqimlarga shtrix chiziqlar, spestifikastiya nomerastiyasi va reduktorning texnik tavsifi yoziladi.