Mashg‘ulotning maqsadi

Uglevodlarning tuzilishi, tasnifi va xossalari. Barcha uglevodlar ikki guruhga: oddiy va murakkab uglevodlarga bo‘linadi. Oddiy uglevodlar deb, gidrolizlanmaydigan va yanada oddiyroq birikmalar hosil qilmaydigan uglevodlarga aytiladi. Bu moddalardan ko‘pchiligining tarkibi umumiy C_nH_2nO_n formulaga mos keladi, ya’ni ularda uglerod atomlarining soni kislorod atomlarining soniga teng. Oddiy uglerodlar hosil qilib gidrolizlanadigan uglevodlar murakkab uglevodlar (polisaxaridlar monozalar) deyiladi.
Uglerod atomlarida gidroksil guruhlar joylashgan, ulardan biri esa aldegid (aldoza) yoki keton (ketoza) guruhigacha oksidlangan:

Monosaxaridlar molekulalarida 4 ta turli xil o‘rinbosarlar bilan bohlangan uglerod atomlari mavjud. Ular asimmetrik nomini olgan. Monozalar molekulalarida asimmetrik uglerod atomlarining bo‘lishi tekis qutblangan yorug’lik nurini burish qobiliyatiga ega bo‘lgan optik izomerlarni paydo bo‘lishiga olib keladi. Burish yo‘nalishi "+" (o‘ngga surish) va "-" (chapga burish) bilan belgilanadi. Nisbiy burilish monozalarning muhim xususiyati hisoblanadi. Vaqt o‘tishi bilan monosaxaridlarning yangi tayyorlangan eritmalarning qutblangan nurni burish burchagi o‘zgarib boradi va ma’lum qiymatga yetganda o‘zgarishdan to‘xtaydi. Bu hodisa mutarotasiya deb nomlangan. Masalan, D-glyukoza yangi tayyorlangan eritmasining nisbiy burish burchagi +106 ga teng. Vaqt o‘tishi bilan burish burchagi kamaya borib, uning qiymati +52,5 ga yetgandan keyin o‘zgarishdan to‘xtaydi, odatda bu qo‘yidagicha tasvirlanadi: +106 - -52,5. Uglerod oxirgi asimmetrik atomida ON va N guruhlarining joylashuviga qarab monozalarni D va L - qatorlarga bo‘lish E. Fisher tomonidan taklif qilingan. Gidroksil guruh glyukozadagi 5 uglerod atomining o‘ng tomonida joylashgan monosaxaridlarni D qatorga, chap tarafda joylashgan monosaxaridlarni L-qatorga kiritilgan. Keyinchalik bunday maqsadlar uchun gliser aldegidlar gliserin aldegidining uzayishidan kelib chiqqan deb qaralgan: