Mashg‘ulot №1 Mavzu: Psixiatriya yordamini tashkil qilish tamoyillari. Psixiatriyada adaptatsiya, dezadaptatsiya, reabilitatsiya masalalari. Ruhiy bemorlarni tekshirish va davolash usullari Mashg‘ulotning maqsadi

Ruhiy jarohatlar ruhiy kasallikda namoyon bo‘ladi. Bunday jarohatlar o‘tkir, surunkali, qo‘qisdan uzoq muddatli bo‘lishi mumkin. Surunkali ruhiy jarohat doimiy kishini shaxsiyatiga tegish, xo‘rlanish, ijtimoiy darajasini yerga urish natijasida kelib chiqadi.

Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan sabablar ma’lum sharoitda amalga oshadi. Ruhiy buzilishlarning ro‘yobga chiqishiga surunkali och qolishi, uzoq davom etuvchi kasallik, uyqusizlik va shu kabilar oqibati, organizmni zaiflanishi sabab bo‘ladi. Ruhiy kasallikning kechishi va bemorni ruhiy holatni doimo o‘zgarib turadi. Kasallikning manzarasini doimiy o‘zgarib turishi sud-psixiatrik ekspertizasida katta ahamiyatga ega, chunki tekshiriluvchining ruhiy holati qonun buzayotgan vaqtida tergov paytida va ekspertiza o‘tkazilayotgan paytda har xil bo‘lishi mumkin. Kasallikni kechishidagi ayrim xususiyatlarini hisobga olib, sudlanuvchi yoki sudlanganga nisbatan tibbiy ko‘lamdagi chora ko‘rishda, ekspertlar keyinchalik bemorning holatini nima bilan yakunlanishi mumkinligini ko‘rsatib berishlari kerak. Ba’zi ruhiy kasalliklar tez boshlanib, tez yakunlanadi. Masalan, alkogolni suiste’mol qilinishi oqibatidagi psixoz bo‘lishi, shuningdek, yuqumli kasalliklardagi organizmning og‘ir intoksikatsiyasi oqibatidagi reaktiv psixozlar yoki o‘tkir ruhiy jarohat (operatsiyadan oldin) oqibatidagi reaktiv psixozlar shular jumlasidandir.

Ruhiy kasalliklarni surunkali kechishi bir necha davrda o‘tadi. Ruhiy kasalliklarnii avj olishi sekin va tez, uzluksiz yoki zo‘riqib davom etadi. Lekin aql zaiflikka olib keluvchi ruhiyat defektlari ma’lum darajada amalga oshadi. Lekin aql zaiflik namoyon bo‘lmasa ham bemorning tavsifi va shaxsi o‘zgarishi asta-sekin rivojlanadi. Shu bilan birga ish qobiliyati hamda bemorni o‘zini to‘g‘ri tutishi uzoq muddat saqlanib turadi.

Ba’zi ruhiy kasalliklarda yaxshilanish davri – remissiya davrlari kuzatiladi, bu davr bir necha hafta va yillar davom etishi mumkin. Shu bilan birga hamma ruhiy kasalliklar ham avj olavermaydi. Oligofreniya, psixopatiya, bosh miya jarohatidan keyingi holatlar singari kasallik va ruhiyatni buzilishi kasalliklari avj olmaydi. Tergov yoki sud savollariga javob berish uchun, avvalo ruhiy kasallik tashhisini qo‘yish va og‘irligini aniqlash kerak bo‘ladi. Buning uchun bemorni klinik tekshirishidan o‘tkaziladi. Bu shifokor-psixiatrdan maxsus bilim talab qiluvchi tibbiyotga oid o‘ta murakkab jarayondir.