Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

 

---

10.2. «Пассив сўз бойлигини аниқлаш» 
Бу методика болага қўзғатувчи материал сифатида юқоридаги 
методикадаги каби ҳар бир 10 та сўздан иборат 5 та тўплам тавсия қилинади. 
Мазкур методика қуйидаги тарзда олиб борилади. Болага биринчи 
тўпламдан биринчи сўзни, яъни вертолѐт сўзини ўқиб эшит-тирилади ва 
қолган тўпламлардан бир гуруҳга мансуб маъно жиҳатидан мос келувчи 
сўзни топишни сўралади. Қолган тўпламлардаги сўзларнинг ҳар бирини 1 
секунд вақт оралиғида сеин-асталик билан ўқиб берилади. Ўқиб 
эшиттирилаѐтган вақт давомида бола маъно жиҳатидан мос келувчи сўзни 
тўпламдаги қаторлардан топиб кўрсатиши лозим. 
Масалан: агар олдинроқ «велосипед» сўзини эшитган бўлса, кейинги 
тўпламдан «транспорт» турига кирувчи, иккинчи сўз «самолѐт» сўзини 
топиши керак. 
Машғулот шу тарзда давом этиб, бола кейинги тўпламлардан 
«автомобил», «автобус», «мотоцикл» сўзларини топиши лозим. 
Агарда бола тўпламдаги сўзларни бир бор ўқиб эшиттирганда топа 
олмаса, тезлик билан сўзларни яна бир бора ўқиб эшиттирилади. Агар 
биринчи ўқилганда бола сўзни топса-ю, бу нотўғри бўлса, тадқиқотчи хатони 
белгилаб қўяди ҳамда кейинги қаторни ўқийди. 
Болага керакли сўзни топиши учун 4 та қатордаги барча сўзларни ўқиб 
эшиттиргач, тадқиқотчи тўпламдаги 2-сўзни ўқишни бошлайди ва бу бола 
биринчи тўпламдаги сўзларни барча қолган тўпламлардан тўғри топгунга 
қадар давом эттирилади. 
Эслатма: тадқиқотчи иккинчи ва қолган қатордаги сўзларни ўқиб 
эшиттиришдан олдин, болага ҳар бир топилган сўзнинг маъносини эсдан 
чиқариб қўймаслиги учун уни эслатиб туриши лозим. 
Масалан: Агар бола биринчи тўпламдаги «велосипед» сўзига мос 
келувчи «самолѐт» ва «автомобил» сўзларини, 2 ва 3-қатордан топиб 
улгурган тадқиқотчи 4-қаторни ўқиб беришдан олдин унга куйидаги 
сўзларни айтиши керак: «Демак биз сен билан бир гуруқга маъно жиҳатидан 
кирувчи «велосипед», «самолѐт», «автомобиль» сўзларини топишга 
улгурдик. Сен буни ѐдингда еақлаб тур, мен куйидаги қатордаги сўзларни 
ўқиганимда, юқоридаги сўзларга мос келувчи сўзни эшитишинг билан менга 
айтасан». 
Натижаларни баҳолаш 
10 балл агар бола 40-50 тагача сўзнинг маъносини тўғри топса 8-9 балл 
бола 30-40 тагача сўзларнинг маъносини тупгунтира олса 
6-7 балл агар бола 20-30 тагача бир гуруҳга кирувчи сўзларни тўғри 
топса
4-5 балл агар бола 10-20 тагача сўзларнинг маъносини тўғри топса 
-3 балл агар бола томонидан 10 тадан оз сўз маъно жиҳатидан 
бирлаштиришга эришилса 
Ривожланиш даражаси ҳақида хулоса 
10 балл- жуда юқори 8-9 балл- юқори 4-7 балл-ўртача 0-3 -паст