Ma’ruzalar manti Mualliflar: dots. Qobilov S. S. k o’q. Samatov J. A. Samarqand – 2011

emas.  

     Proekt formalarining har biri ikkita fayl yordamida tasvirlanadi. Birinchisi 

.dfm kengaymali fayl bo’lib forma xossalarining qiymatlarini saqlaydi. Ikkinchisi 

esa, .pas fayli Object Pascal tilining moduli (unit) hisoblanadi.  

     Modulning tarkibiga quyidagilar kiradi:  

•  Uses direktivasi. Drektiva proektda standart va boshqa proekt formalardagi 

modullar ishlatilishi haqida ma’lumot beradi; 

---

 

78 

•  Forma tipini tasvirlanishi. Formaga qarashli bo’lgan komponentalar tipini 

aniqlaydi; 

•  Modul qismprogrammalari ishlatadigan global konstanta, tip va 

o’zgaruvchilarni tasvirlanishi; 

•  Forma holatlariga aks ta’sirni (reaksiya) tasvirlovchi protseduralar.  

•  Proekt tarkibiga resurs (manba) fayllari ham kiradi.  

     Delphining ishlab chiqarish (loyihalash) muhiti to’rtta oynalardan iborat. Bu 

muhit ko’poynali ilovalarning bir hujjat interfeysi yordamida boshqarilishi (SDI-

Single Document Interface) shaklida tashkil qilingan. Tizim bilan muloqot qilish 

va ish bajarish oynalar yordamida amalga oshiriladi. Oynalar turi va ular 

bajaradigan ishlarni ko’rib chiqamiz.  

     Bosh oyna. Asosiy oyna bo’lib unda menyu, tezkor o’tish paneli (lavhasi, 

SpeedBar), komponentlar majmui (palitra) joylashtirilgan. Menyu satri 

muhitning oynalarini tekshirish uchun ishlatiladi. Panel umumiy operatsiyalar 

(amallar) ga tezkor murojaat qilishni ta’minlaydi. Komponentalar palitrasida bir 

nechta guruh mavjud bo’lib ularning har birida piktogrammalar saqlanadi.  

     Palitradan kerakli komponentni topib “sichqoncha” yordamida forma oynasiga 

ko’chirish mumkin. Shu asosda aktiv ob’ekt hosil qilinadi va uning xossalari, 

holatlari belgilanadi. Bosh oyna quyidagi oynalarni boshqaradi.