Ma’ruzalar manti Mualliflar: dots. Qobilov S. S. k o’q. Samatov J. A. Samarqand – 2011

1.  Inkapsulyatsiya (Qobiqlash). Qobiqlash ma’lumotlar to’plamini va bu 

to’plamni qayta ishlashga mo’ljallangan algoritmlarni (qismprogrammalarni, 

ya’ni protsedura va funksiyalarni) birlashtirishdir. Natijada yangi tip- ob’ekt 

(object) paydo bo’ladi. OMP muhitida ma’lumotlarni ob’ekt maydonlari va 

qismprogrammalarni ob’ekt metodlari deymiz.  

Qulayliklari:  

a)  Ob’ekt tashqi muhitdan mustaqil bo’ladi. 

b)  Ma’lumotlar va algoritmlarni modifikatsiya qilish (o’zgartirish) 

osonlashadi.  

c)  Ob’ektlar kutubxonasini yaratishga qulay sharoitlar paydo bo’ladi.      

2.  Vorislik (Meroslik, irsiylik- 

наследование). Tayyor ob’ektlar yordamida 

yangi ob’ektlar ketma- ketligini yaratish. Eski (bosh) ob’ektlarga 

ma’lumotlar tasvirlanishi va ularni qayta ishlash metodlari yangi ob’ektlarga 

“merosiy” (otadan- o’g’ilga- nevaraga) o’tishi. Ya’ni bosh ob’ektdagi 

maydonlar va metodlar avtomatik ravshda “otadan” “o’g’ilga” o’tadi, 

yangilari bilan kengaytiriladi yoki o’zgartiriladi.  

Qulayliklari: 

a) Ob’ekt xususiyatlarini o’zgartirish osonlashadi.  

b) Masala qo’yilishida bosh (ota) ob’ektda mujassamlangan xususiyatlar 

keyinchalik yangi (o’g’il) ob’ektlarning xususiyatlari bilan 

kengaytiriladi. 

c) Murakkab programmani qadamba- qadam ishlab chiqish sharoiti 

paydo bo’ladi. 

3.  Polimorfizm (umumiylik, o’rindoshlik). Polimorfizm deb- bitta bosh (ota) 

ob’ektdan paydo bo’lgan qarindosh ob’ektlarning o’xshash muammolarni 

turlicha (o’ziga xos) usullar yordamida yechishga aytiladi. Boshqacha qilib 

aytganda, tasvirlangan qismprogrammalar ob’ektlar ketma- ketligida ta’sir 

---

 

68 

kuchiga ega bo’lib, har bir keyingi pog’onada (bosqichda) turgan ob’ekt o’zi