Ma’ruzalar manti Mualliflar: dots. Qobilov S. S. k o’q. Samatov J. A. Samarqand – 2011

     Boshlang’ich programma matnini translyatsiya qilib ob’ekt modullarni hosil 

qilamiz. Ob’ekt modul .obj kengaymali faylda saqlanadi, ya’ni 

     p.pas       translyator         p.obj 

     Keyingi qadamda bitta yoki bir nechta ob’ekt modullardan bajariladigan 

(yuklanadigan) .exe yoki .com fayllarni hosil qilamiz. Bu ish maxsus Link 

programmasi yordamida bajariladi, ya’ni 

     P.obj        Link       P.exe yoki 

     P.obj        Link       P.com 

     Link yordamida bir nechta ob’ekt modullarni birlashtirib yagona programmani 

hosil qilish ham mumkin. Masalan,  

Link P1+P2+P2, P.exe. 

     Programmalash tizimlarining kutubxonalari elementlari, ya’ni programmalar 

(modullar) ustida amallar bajarish uchun maxsus utilitalar (yordamchi 

---

 

51 

programmalar) ham ishlatiladi. Masalan, BP muhitida tpumover.exe utilitasi 

qo’llaniladi. U bilan ishlash sxemasini quyidagicha berish mumkin. 

     Tpumover   

bu yerda .tpu kengaymali faylni yoki .tpl kengaymali faylni bildiradi. 

 esa aniq amalni anglatadi, ya’ni 

     +unit_nomi – blokni kutubxonaga qo’shish. 

     -unit_nomi – blokni kutubxonadan o’chirish. 

     *unit_nomi – blokni kutubxonadan o’chirmasdan ajratib olish. 

     Shunday qilib, biz bu bo’limda programma ta’limotini yaratishda 

qo’llaniladigan modullar va kutubxonalarni bir nechta klassik usullarini ko’rib 

chiqdik. Bu metodlar quyidagi qulayliklarni beradi: 

•  Programmalar tahlil qilish va o’zgartirishga qulay bo’ladi; 

•  Har bir dasturlovchi o’zining moduli (modullari) ustida ishlaydi va masala 

bir nechta mustaqil ishlar to’plamiga taqsimlanadi; 

•  Modullarga murojaat qilish, ularni yig’ish va turli to’plamlarini yaratish 

masalasi osonlashadi; 

•  Modullarni alohida komplyatsiya qilinishi ularni turli tillar va tizimlar 

muhitida yaratishga imkon beradi.