Ma’ruzachi: Sunnatov. N. B. Ma’ruza: №. 6-mavzu. Falsafaning metod, konun va kategoriyalari Reja

Mazmun  va  shakl.Mazmun  va  shakl  ham  kishilarning  borliqni  bilishida  katta  rol 

o‘ynaydi. 

Xo‘sh, mazmun va shakl nima? 

Mazmun  —  narsa  yoki  hodisani  aynan  shu  narsa  yoki  hodisa  sifatida  ifodalovchi 

jarayonlar, muhim elementlar va o‘zgarishlarning majmuidan iborat.  

SHakl  —  mazmunning  mavjudlik  usulini,  uning  strukturasini,  ya’ni  tuzilishini 

ifodalovchi,  narsa  va  hodisalarning  ichki  va  tashqi  tomonlarining  birligidan  iborat.  Mazmunni 

tashkil  etuvchi  xususiyatlar,  ziddiyatlar,  elementlar  shaklsiz  ifodalanmaganidek,  ularning 

mavjudlik usuli, strukturasi, tuzilishi ham mazmunsiz namoyon bo‘la olmaydi. Demak, mazmun 

va  shakl  muayyan  bir  narsa  yoki  hodisaning  bir-biri  bilan  dialektik  aloqador  bo‘lgan  ikki 

tomonidir. 

Ob’ektiv olamda narsa va hodisaga oid bo‘lmagan sof mazmun ham, sof shakl ham yo‘q. 

Aksincha,  faqat  muayyan  mazmun  va  shakl  birligiga  ega  bo‘lgan  narsalar  va  hodisalargina 

mavjuddir.  Bunda  hamisha  muayyan  mazmun  muayyan  shaklda  ifodalanib,  muayyan  shakl 

muayyan mazmunga ega bo‘ladi. 

Borliqdagi har bir narsa va hodisa o‘z mazmun va shakl birligi tufayligina mavjud bo‘lsa-

da,  ular  shu  birlikni  vujudga  keltirishda  turlicha  rol  o‘ynaydi.  SHakl  esa,  aksincha,  mazmunni 

ifodalaydi. Qisqa qilib aytganda, mazmun shaklni belgilaydi.