Ma’ruzachi: Sunnatov. N. B. Ma’ruza: №. 6-mavzu. Falsafaning metod, konun va kategoriyalari Reja

Inkorni  inkor  qonuni.  Bu qonunga ko‘ra, ob’ektiv voqelikdagi narsa va hodisalarning 

rivojlanish  jarayonida  eskining  yangi  tomonidan  inkor  qilinishi  ro‘y  beradi.  Biroq  eskilik 

butunligicha  inkor  qilinmaydi,  undagi  ijobiy  tomonlar  saqlanib  qoladi.Rivojlanish 

burama(spiralsimon)  shaklda,  ma’lum  nisbiy  takrorlanishlar  asosida,  oddiydan  murakkabga, 

pastdan yuqoriga qarab boradi. 

Taraqqiyotdagi vorislik va davomlilik inkorni inkor etish yo‘li bilan amalga oshib boradi. 

Bu  muammoni  o‘rganishni  inkor  tushunchasi  nimani  ifodalashini  aniqlab  olishdan  boshlash 

lozim. 

Borliqning hamma sohasida doimo eski, umri tugayotgan narsa va hodisalarning barham 

topishi  va  yangi  narsa  va  hodisalarning  vujudga  kelish  jarayoni  sodir  bo‘lib  turadi.  Bundagi 

eskining yangi bilan almashinishi inkor, deb ataladi. «Inkor» atamasini falsafaga Gegel kiritgan. 

Uning nuqtai nazaricha, inkor  g‘oyaning, fikrning rivojlanish bosqichidir. 

Dialektikada inkor kundalik ongda ishlatiladigan tushunchadan farq qiladi.  Dialektikada 

inkor qilish to‘g‘ridan-to‘g‘ri «yo‘q», demak emas, yoki narsani mavjud emas, deb e’lon qilmoq 

yoki uni har qanday usul bilan yo‘qotib tashlamoq emas. 

Dialektik  inkorning  muhim  ikki  jihati  mavjud:  birinchisi,  eskining  o‘rniga  yangining 

kelishi  tabiiy-tarixiy  jarayon  bo‘lganligi  uchun  taraqqiyotning  muhim  sharti  hisoblansa; 

ikkinchisi, u yangini eski bilan vorisiy bog‘liq, ekanligini ham ifodalaydi. 

Dialektik  inkorga  ko‘ra,  taraqqiyotning  spiralsimon  xarakteri  o‘zining  quyidagi  uch 

jihatiga  ega:  birinchidan,  inkorni  inkorda,  dastavval,  narsa  va  hodisalar  abadiy  o‘zgarmasdan 

qola  olmasligi,  davrning  o‘tishi  bilan  har  bir  narsa  va  hodisa  o‘zgarishi,  bu  o‘tishda  esa  yangi 

sifat faqat emirilayotgan narsa zaminida paydo bo‘lishini ochib beradi.