Ма’ruza rejasi: Mehnat resurslari statistikasining o'rganish ob`ekti va vazifalari

• 3 Маvzu:
• Mehnat resurslari statistikasi

• МА’ruza rejasi:
• Mehnat resurslari statistikasining
• o'rganish ob`ekti va vazifalari
• 2. Mehnat resurslarini
• ifodalovchi statistik ko'rsatgichlar
• 3. Mehnat resurslarini
• balansi

• 1. Makroiqtisodiy statistikaning o'rganish predmeti va ob’ekti?
• Makroiqtisodiy statistikaning vazifalari?
• 3. Aholi statistikasining asosiy vazifalari.
• 4. Aholi statistikaning o'rganish predmeti va ob’ekti?
• 5. Aholi tabiy harakati statistik ko'rsatgichlar
• 6. Aholi mexanik harakati statistik ko'rsatgichlar
• 7. Mehnat resurslari statistikaning o'rganish predmeti va ob’ekti?
• 8. Mehnat resurslarining tuzilmaviy tarkibi.

• Mehnat resurslari statistikasining
• o'rganish ob`ekti va vazifalari
• Mexnat resurslari - bu jamiyatdagi mehnatga layoqatli, bilim va malakaga, ishlab chiqarish yoki hizmat ko'rsatish qobiliyatiga ega bo'lgan kishilardir.
• Mexnat resurslarаning asosiy qismini mexnat qilish yoshida bo'lgan axoli soni tashkil qiladi.
• Mexnat resurslarаning quyi chegarasi – 16 y.
• Yuqori chegarasi – 60 (54) y.

• Yo’zbekiston Respublikasi MR, ming kishi

yillar	Jami	Shu jumladan		0-16	16-54 (60)	>54 (60)
		shahar	qishloq
2000	24488,2	9166,3	15321,9	9976,9	12708,1	1803,2
2001	24908,2	9295,2	15613,0	9986,8	12869,2	1862,4
2002	25210,8	9356,8	15854,6	10377,6	13017,4	1845,8
2003	25529,6	9385,7	16143,9	10105,0	13597,5	1827,1
2004	25801,4	9399,7	16401,7	9948,9	14021,1	1831,4
2005	26073,4	9421,1	16652,3	9112,2	15125,6	1835,6
2006	26488,2	9504,1	16984,1	9185,3	15452,7	1850,2
2007	27072,2	9621,2	17331,2	9288,6	15876,2	1907,6
2008	27555,3	9689,2	17866,1	9677,9	15948,2	1929,2
2009	28001,4	14327,8	13673,6	9855.4	16123.6	2022.4
2010	28453,7	14618,4	13835,3	9925.3	16504.2	2024.2
2011	29123,3	14897,4	14225,9	9825.8	17309.8	2032.5
2012	29555,4	15069,6	14485,5		18623.2
1.01. 2013	30125.2	17854.2	12271.0

Ҳудудлар	Йиллар					2011 йилда 2007 йилга нисбатан ўзгариш
	2007	2008	2009	2010	2011	+,-	фоиз
Меҳнат ресурслари сони, минг киши	15219,6	15644,9	16123,6	16504,2	17309,8	2090,2	113,7
Иш билан банд аҳоли сони, минг киши	10735,4	11035,4	11328,1	11628,4	11919,1	1183,7	111,0
Иш билан таъминлашга муҳтож бўлган аҳоли сони, минг киши	563,8	567,7	631,5	628,2	622,4	58,6	110,4
Яратилган иш ўринлари сони, бирлик	-	660906	940532	950001	956247	295341*	144,6*

• Ўзбекистонда бандликка оид кўрсаткичлар динамикаси

• *2008 йилга нисбатан

• Mehnat resurslari statistikasining vazifalari:
• 1. Mamlakat xududidagi mehnat resurslari sonini , tarkibibi va tuzilmasini aniqlash.
• 2. Mehnat resurslari xarakatini o'rganish.
• Mehnat resurslari bozorini va uning unsurlarini o'rganish.
• 4. Mehnat vagti va undan foyidalanishni o'rganish (balans).

• Mehnat resurslari statistikasining ma’lumotlar manbalari:
• 1. Joriy xisobotlar
• 2. Aholini ro’hatga olish.
• Tanlama kuzatishlar.

• Ахоли сони

• Мехнат
• ресурслари

• ногиронлар

• Миграция
• сальдоси

• МЛли ешидаги

• МЛсиз ешидаги

• Ишламаетган
• ахоли

• Ишлаетган
• ахоли

• Банд бўлганлар

• Банд
• бўлмаганлар

• ишламаетганлар

• Иқтисодий фаол
• ахоли сони

• 2. Mehnat resurslarini
• ifodalovchi statistik ko'rsatgichlari
• Demografik usuli:
• Mehnat resurslari (MR) sonini quyidagicha hisoblash mumkin:
• МR = МYo - (N+BB) + PO
• bunda MYo - mehnat qilish yoshidagi aholi;
• N - mehnatga layoqatsiz aholi (nogironlar (1 va 2 guruh), imtiyozli pensionerlar) ;
• BB - mehnat yoshida bo'lib, band bo'lmagan aholi;
• PO - band bo'lgan pensionerlar va 16 yoshdan kichik bo'lgan o'smirlar soni.

• 2. Mehnat resurslarini
• ifodalovchi statistik ko'rsatgichlari
• 2. Iqtisodiy usuli:
• МR = HBB +UihBB+ O’BB+Ishlm + Bl
• bunda HBB – hakikiy bahdlar;
• UihBB - uyida bahdlar;
• O’BB - o’qishda bahdlar;
• Ishlm - ishlamayotganlar .

• Mehnat resurslari ning o'rtacha sonini

Mehnat resurslari tabiiy xarakatini ifodalovchi statistik ko'rsatgichlari

• 1. Mehnat resurslari tabiyi o’sish koeffitsiyenti.

• 2. Mehnat resurslari tabiyi kamayish koeffitsiyenti.

• 3. Mehnat resurslari tabiyi qo’shimcha o’sish koeffitsiyenti.

• 3. Mehnat resurslari mexanik o’sish koeffitsiyenti.

• 3. Mehnat resurslari mexanik kamayish koeffitsiyenti.

• 3. Mehnat resurslari mexanik qo’shimcha o’sish koeffitsiyenti.

• 3. Mehnat resurslari umumiy qo’shimcha o’sish koeffitsiyenti.

• Ishsizlik darajasi mehnat resurslaridan foydalanish darajasini tavsiflaydi:
• Кid= IS/МR*100%
• bunda, Kid - ishsizlik darajasi;
• IS - ishsizlar soni;
• MR - mehnat resurslari.

Mehnat resurslari safining to'ldirilishini ifodalaydigan ko'rsatkichlardir: 1. 16 yoshga to'lgan o'smirlar koeffitsiyenti (К16y= У16y/Амё*100) ; 2. Ishga jalb qilingan o'smirlar koeffitsiyenti (Кj= Uс/Амё*100); 3. Ishga jalb qilingan mehnat yoshida bo'lmagan koeffitsiyenti (Кп= Pс/Амё*100); 4. Ishga jalb qilingan imtiyozli pensiyaga chiqqan koeffitsiyenti (Кмёб= (U16ёт+Uс+Pс)/Амё*100); 5. Mazkur xududga kelgan, ishga qabul qilingan meqnat yoshidagi aholi koeffitsiyenti; .

5. Mazkur xududga kelgan, ishga qabul qilingan meqnat yoshidagi aholi koeffitsiyenti : (Кkel= KELme/Аmё*100); 6.Mehnat resurslarining mutlaq o'sish ko'rsatkichi SМРmu=U16ёs+Uс+КЕLmё.

Xalqaro statistik standartlarida «iqtisodiy faol aholi» iborasi, uning foydalanish muddatning davomiligiga bog'liq holda aniqlanadi . Agar iqtisodiy faol aholi qisqa davrda (xafta yoki bir kunga) aniqlansa, buni o'sha davrdagi faol aholi yoki «ishchi kuchi» atamasi ko'llaniladi. Agar uzoq davrga nisbatan hisoblansa, doimiy faol aholi atamasi ishlatiladi. Iqtisodiy faol aholi (IFA) tarkibiga ish bilan bandlar (IBB) va ishsizlar (IS) kiradi: IFA = IBB+IS yoki IFA = MR- IBBM Iqtisodiy nofaol aholi (INFA) : INFA = Dk+ AK

JAMI AXOLI (A)
IQTISODIY MUSTAQIL (IM)		IQTISODIY NOMUSTAQIL (INM)
IFA	INFA
	DK(давлат карамогида)		MYO	MYOB
- Iqtisodiyotda band llar; kasalligi, dam olish kunlari, yillik ta`tillar, ish tashlashlar va boshqa sabablar tufayli vaqtincha ishda bo'lmaganlar; ishsizlar.	talabalar va o'quvchilar; xarbiy xizmatda; nafaqaxo'rlar; nogironlar nafaqani oluvchilar; axloq tuzatish muassasalarda; ruhiyi kasalxonalarda; Internatlarda.		uy bekalari, bola tarbiyasi bilan shug'ullanuvchi shaxslar; talabalar va o'quvchilar.	- Bolalar; - Nafaqa olmaiudigan.

Mehnat resurslarini tuzilmaviy ko'rsatkichlari: 1. Ishsizlik darajasi Кid= IS/IFA*100% 2. Iqtisodiy faol darajasi : Кid= IFA / A*100% 3. Mehnatga layoqatli darajasi yoshdagi iqtisodiy faol darajasini aniqlash uchun mehnatga layoqatli yoshdagi iqtisodiy faol aholi sonini mehnatga layoqatli yoshdagilar soniga bo'lamiz; Кid= MLO’IFA / MLO”’ *100%

4. Aholining mehnatga layoqatligi darajasini : Кmlid= MLS/A*100% 5. Aholining bandlik darajasini : Кbd= IBBA / A*100% 6. Mehnatga layoqatli yoshdagilar o'rnini to'ldirish imkoniyati ko'rsatkichi Кtid= A0-15 / (IFA+INFA) *100%

Мехнат ресурсларининг камайишини тавсифловчи курсаткичлар : 1. Мехнат ёшидан ўтганлар коэффициенти Кmёу = MЁУ / МЁA*1000 2. Жорий йилда мехнат ёшида ўлганлар коэффициенти : Кўлг= ЎЛГ / МЁA*1000 3. Пенсияга чикканлар коэффициенти: Кп= П / МЁА *1000

4. Мазкур худуддан кетган мехнат ёшидагилар коэффициенти Кхкет = КЕТ / МЁA*1000 5. МЕхнат сафидан чикканларнинг умумий коэффициенти : Кумч= ЖЧик / МЁA*1000 = (МЁУ+УЛГ+П+КЕТ) / МЁA*1000 6. Мехнат ресурсларининг мутлак камайиш курсаткичи : ∆МРкам= МЁУ+УЛГ+П+КЕТ

Мехнат ресурсларидан фойдаланиш курсаткичлари : 1. Мехнат ресурсларининг бандлик коэффициенти Кб = ИФа / МР*100% 2. Иктисодий фаол ахолининг юклама коэфициенти: Кюк= ИНФ / ИФА*100% 3. Ахоли ёш таркибининг самарадорлик коэффициенти: Ксам= А16 / МЁА *100%