Маъруза режаси: Этика –ахлоқнинг келиб чиқиши, моҳияти, ва тараққиёти

Қадимги Хиндистон ва Хитойдаги ахлоқий қарашлар.

• Қадимги Шарқ ахлоқшунослигида Қадимги Ҳиндистон ахлоқий тафаккури алоҳида ўринга эга. У тарихан ведачилик, йўга, жайнчилик, буддҳачилик, «Бхагавадгита» ва «Артхашастра» ҳамда локоята оқимларидан ташкил топган.
• Ведачилик. Ведачилик ахлоқшунослиги қадимги ҳинд жамиятини тўрт табақа - варнага бўлади: браҳманлар (коҳинлар), кшатарийлар (ҳарбийлар), вайшчилар (деҳқонлар, косиблар), шчудралар (қуллар).

Буддҳачилик.

• Буддҳачилик «худоси йўқ» дин хисобланади. Унинг пайғамбари Буддҳа маърифат эгаси номи билан машҳур Сидҳарта Гаутама. Унинг йўли қуйидагилардан иборат:
• 1. Бу дунёдаги ҳаёт изтиробларга тўла.
• 2. Бу изтиробларнинг сабаблари бор.
• 3. Бу изтиробларга барҳам бериш мумкин.
• 4. Изтиробларга барҳам беришга олиб борадиган йўллар мавжуд.
• Буддҳанинг тўртинчи ҳақиқати :
• У саккиз фазилатга эришувдан иборат:
• тўғри қарашлар;
• тўғри журъат;
• тўғри хатти-ҳаракат;
• тўғри нутқ;
• тўғри ҳаёт тарзи;
• тўғри жаҳд-жадал;
• фикрни тўғри йўналтириш;
• диққатни тўғри қаратмоқ.

Қадимги Хитой ахлоқи

• Даочилик ахлоқшунослигидаги асосий мақсад - одамларнинг табиат кўрсатган йўлдан боришига эришиш; тамойили - фаолиятсизлик;халқнинг бахти - унинг уруғчилик, қабилачилик муносабатларидаги тенглик ва соддаликка қайтишида; донишмандларнинг бахти эса мўьтадиллик, хотиржамлик, табиатга яқинликдадир.
• Конфутсийчилик Конфутсий таълимотида асосий ахлоқий қонун, асосий ахлоқий тушунча - жэн (инсонийлик). «Лун юй» («Ҳикматлар») китобида шундай дейилади: «Кимки чин дилдан инсонни севишга интилса, у ёвузлик қилмайди». «Ўзингга эп кўрмаган нарсани ўзгага муносиб кўрма, шунда давлатда ҳам, оилада ҳам ўзингга нисбатан ёвлик ҳис қилмайсан».