M’aruza O‘zbekistonda ehtimolliklar nazariyasi va matematik statistika fani

2. Ehtimolning statistik ta’rifi.

Klassik tomonning eng bo‘sh tomoni shundaki, ko‘pincha elementar hodisalarni teng imkoniyatli deb hisoblashga asos bo‘la oladigan tajribalarni ko‘rsatish oson emas. Odatda elementar hodisalarning teng ehtimolligi haqida simmetriyaga asoslanib xulosa chiqariladi. Masalan, o‘yin soqqani tashlashda bunday hol soqqa muntazam ko‘pyoqli (kub) bo‘lganda bo‘ladi. Ammo simmetriklik muloxazalariga asoslanish mumkin bo‘lmagan masalalar amalda juda ham ko‘p uchraydi. SHu sababli klassik usul bilan bir qatorda statistik usuldan ham foydalaniladi.

Uzoq kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, agar bir xil shart sharoitda biror A hodisaning ro‘y berish yoki ro‘y bermasligi ustida tajribalar o‘tkazilib, tajribalar soni etarlicha katta bo‘lsa, hodisaning tajribada ro‘y berishlar soni deb olsak, u holda juda ko‘p sondagi kuzatishlar seriyasi uchun nisbat hodisaning ro‘y berish chastotasi deyiladi.

Agar tajribalar soni etarlicha katta bo‘lib, shu tajribalarda qaralayotgan hodisaning ro‘y berish chastotasi biror o‘zgarmas son atrofida turg‘un tebransa, shu sonni hodisaning ro‘y berish ehtimoli deb qabul qilamiz. Bunday usulda aniqlangan ehtimol hodisaning statistik ehtimoli deyiladi.