|
3. Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi, xomashyo manbalari, mahsulotlari, ularga qo'yilgan sifat talablari.
ZAVOD TARIHI
Farg'ona vodiysining tabiy-iqlim sharoitlari, boy minyeral xom-ashyo manbalari, mehnat potensiali O'zbekistonda nefni qayta ishlash sanoatini yaratishga asos bo'ldi.
O'rta Osiyo hududida neftni qayta ishlash sanoatini rivojlanish tarixi 1868 yilda boshlangan. Shu yili rus sanoatchilari Fedorov, Xludov, Zaxo, Gromov va boshqalar Farg'ona vodiysida neft manbalari bo'yicha ishlarni amalga oshirgan, ammo bir necha sabablarga ko'ra to'xtatgan edi.
Keyinchalik rus tadbirkorlari neft manbalarini izlashga urinib ko'rishdi va faqat 1904 yilga kelib neft o'chog'i ochildi. Undan olinadigan neft qazilmasi shu darajada samarador edi-ki, natijada neftni haydash zavodi qurish masalasi paydo bo'ldi.
Shu yili muhandis Kovalevskiy boshchiligida Vannovskiy neftni haydash zavodi qurilishi ishlari boshlandi (Oltiariq yoqilg'i ishlab chiqarish). Bu zavod hozirgi kunda Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi bo'limlaridan biri hisoblanadi.
1 906 yili Vannovskiy neftni xaydash zavodi ishga tushirildi (Oltiariq yoqilg'i ishlab chiqarish). Bu zavod xozirgi kunda Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi bo'limlaridan biri hisoblanadi.
Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi qurilishi iste'mol joyida o'z xususiy neftni qayta ishlash tarmog'ini yaratish va qolavyersa butun O'rta Osiyo hududi bo'ylab sanoat va transport rivojini davom ettirish zaruriyatidan kelib chiqdi. Istemol xududlariga yoqilg'i, hom-ashyo manbalariga sanoatni yaqinlashtirish masalasi Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi qurilishi bilan hal qilindi. Zavodning uzluksiz faoliyati O'rta Osiyo va Qozog'iston rayonlarining (ilgari chetdan keltiriladigan) neft mahsulotlariga bo'lgan talabini qondirdi, ularni chetdan keltirish va shu bilan bog'liq foydalanuv va kapital sarflarini to'xtatdi.
1958 yil 26 iyunda birinchi qurilma ELOU foydalanishga topshirildi. 1959 yil boshlarida birinchi atmosfyera vakuum neftni haydash texnologik qurilmasi AVT-1 ishga tushirildi.
1959 yil 27 yanvar kuni FNQIZ ning tug'ilgan kuni deb hisoblanadi.
Keyinchalik neftni qayta ishlashni chuqurlashtirish va neft mahsulotlarini tozalash, qolavyersa yordamchi komponentlarni ishlab chiqarish uchun zavodda turli yillarda quyidagi qurilmalar foydalanishga topshirilgan:
Birlamchi neftni qayta ishlash va gazokondensat qurilmalari ELOU-AVT-1, ELOU-AVT-2, ELOU-AVT-3, ELOU-AVT-4, AT-5 1959 yildan 1994 yilgacha;
Benzinlarning katalitik islohati qurilmalari L 35-11/300, LCh 35-11/600 1965 yildan 1978 yilgacha;
Ekstraksion azeotrop xaydash qurilmasi 35/2 1964 yilda;
Gidronni propan bilan asfaltsizlashtirish qurilmalari 36/1, 36/3m, 36/5 1960 yildan 1969 yilgacha;
Yog'larni selektiv tozalash qurilmalari 37/1, 37/2, A-37/1, A-37/3 1960 yildan 1966 yilgacha;
Yog'larni parafinsizlashtirish qurilmalari 39/1, 39/6, 39/7-1, 39/7-2, 39/8 1961 yildan 1969 yilgacha;
Yog'larni o'zaro oxirigacha tozalash qurilmasi 42/2M 1961 yilda;
Yog'larni gidro tozalash qurilmasi G-24 1967 yilda;
Vakum konsentratsion qurilma 44 1961 yilda;
Parafin ishlab chiqarish qurilmasi 40/2 1964 yilda;
Bitum ishlab chiqarish qurilmasi 19/3 1960 yilda;
Sekin kokslash qurilmalari 21-10/300, 21-10/600 1964 yildan 1975 yilgacha;
Neft koksini qizdirish qurilmasi 1987 yilda;
Etan ishlab chiqarish qurilmasi 1968 yilda;
Yuqori sifatli azot ishlab chiqarish qurilmasi 1999 yilda;
AFH qurilmasi 1966 yilda;
GFU qurilmasi 2006 yilda ishga tushirilgan;
1 995 yili FNQIZ ning oltingugurt birikmali mahalliy hom-ashyoga o'tish munosabati bilan zavod oldida ilgari chiqarilayotgan mahsulot sifati va assortimentini saqlab qolish va jahon bozorida raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarishga yo'naltirilgan zamonaviy texnologiyalarga ega bo'lish masalasi paydo bo'ldi.
Yuqori oltingugurtli mahsulotlarini qayta ishlash xususiyatlarini hisobga olgan holda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1996 yil 12 oktabr sanasida 397-sonli qarori asosida qayta tamirlash va rivojlantirish yevropa banki va Eksim bankning (Yaponiya) investitsion dasturi bo'yicha, jahon standartlari talablariga mos keladigan yengil neft mahsulotlarini sifatini ta'minlash va ekologik muhitni yaxshilash maqsadida FNQIZni qayta ta'mirlashga yo'llanma byerdi.
Qayta ta'mirlash loyihasi Yaponiyaning "Mitsui" va "Toyo Injiniring" kompaniyalari tomonidan amalga oshirildi va unga 200,0 mln ko'proq AQSH dollari sarflandi.
1 999 yili avgust oyida dizel yoqilg'isini gidrosulfursizlashtirish (GDS) kompleksi foydalanishga topshirildi va yuqori sifatli dizel yoqilg'isini olish (oltingugurt miqdori 0,5% dan ko'p emas) bilan bir qatorda elementar oltingugurt olish (GDS) yordamchi obyekti qurildi. Bu bilan atrof muhitga zararli moddalar chiqarilishi kamaydi.
Dizel yoqilg'isidan olinadigan texnik oltingugurtga kimyo sanoati va qishloq sanoatida talab yuqori.
Zamonaviy texnika yildan yilga neft mahsulotlaridan foydalanish hususiyatlariga o'zining yanada qattiq talablarini qo'ymoqda va FNQIZ yerishilgan yutuqlarida to'xtab qolgani yo'q. Bizning korxonada yoqilg'i va motor moylari sifatini takomillashtirish bo'yicha ishlar amalga oshirilmoqda.
Oxirgi yillar davomida D va E sinf motor moylari ishlab chiqarish o'zlashtirildi. Ular muvaffaqiyatli sinovdan o'tdi, ularni ishlab chiqarish va qo'llashga ruhsat berildi.
S hu bilan birgalikda FNQIZda "Fyerganol" syeriyali yangi yuqori sifatli motor moylari o'zlashtirilishi nazarda tutilgan:
M-5z/14 -E1/D2 (SAE 15W 40SG/CD)
M-6z/20-E1/D2 (SAE 20W-50SG/CD)
M-5z/14-E (SAE 15W-40CF-4/SG)
M-6z/20-E (SAE 20W-50CF-4/SG)
M-5z/14-D1/G2 (SAE 15W-40SF/SS)
M-6z/14-D1/G2 (SAE 20W-40SF/SS)
M-6z/20-D1/G2 (SAE 20W-50SF/SS)
MAHSULOTLAR
"O'zneftmahsulot" aksiyadorlik kompaniyasining "Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi"unitar sho'ba korxonasi neftni qayta ishlash sohasidagi yoqilg'i-moy ishlab chiqarish bo'yicha deyarli barcha turdagi neft mahsulotlari asortimentini ishlab chiqarishga qodir bo'lgan 35 texnologik qurilmalarni o'z ichiga oladi.
Farg'ona neftni qayta ishlash zavodi o'zining 59-yillik tarixi davomida 60 xil turdan ortiq neft mahsulotlarini va axoli extiyoji mollarini ishlab chiqarishga yondashdi.
YENGIL NEFTMAHSULOTLAR
Do'stlaringiz bilan baham: | 
