Ma’ruza matnlari

Mustaqil o‘qish uchun 
Komil inson – yuksak munosabat sohibi 
Komil  insonning  o‘ta  kamtarin,  biror  hukm-xulosa  chiqarishda  juda  ehtiyokor  bo‘lishining 
asosiy  sababi  shundaki,  u  har  bir  masalada  bilganidan  bilmagan  tomonlari  ko‘proq  ekanligini 
tushunadi va har doim ehtiyot munosabatda bo‘ladi. 
Omiy va johil uchun esa hamma narsa ayon, chunki u hech narsani bilmaydi, jumladan, o‘zinig 
bilmasliginini  ham.  Tiliga  ixtiyorsizligidan  xayoliga  kelgan  bo‘lg‘ur-bo‘lmag‘ur  fikrlarni  hayiqmay 
bayon  qilaveradi  va  el  orasida  e‘tiborini  yo‘qotadi.  Tasavvuf  axloqi  omiy  va  johilga  to‘g‘ri  gapni 
uqtirishga  intilishni  ham johillik  alomati  deb  biladi  va hamisha  “Suxan  ba ahli suxan  boyad  guft" 
(So‘zni  aytgil  uqqanga)  amali  asosida  ish  ko‘rishni  tavsiya  etadi.  Shuning  uchun  hatto  Mansur 
Xallojning  o‘ldirilishini  buyuk  oriflar  (jumladan,  Xoja  Abdullo  Ansoriy  Hiraviy)  qattiq 
qoralamaganlar, zero u “analhaq” (“Men Haqman”) shiorini Haq va Inson birligini tushungan oriflar 
davrasidagina emas, shariat ahkomlari, shariat talqinidagi Alloh (Xudo)ga iymon keltirgan, ma‘rifiy 
Haqqi  mutlaqdan  mutlaqo  bexabar  omiy  va  johil  dindorlar  orasida  ham  targ‘ib  etavergan,  so‘zni 
uqolmaydiganlarga aytgan. Shu bois shariat yuzasidan to‘g‘ri jazolangan, zero shariat uqishni emas, 
uning ahkomlariga ko‘r-ko‘rona bo‘ysunishni talab etadi.