Ma’ruza matnlari



Download 1,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet126/234
Sana31.12.2021
Hajmi1,55 Mb.
#255397
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   234
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

korrelyativ  belgideyiladi.  Masalan,  [b]~[p]  zidlanishda  jarangli-jarangsizlik 
bu fonemalar uchun korrelyativ belgidir. Ammo til oldi va portlovchilik belgisi 
har ikkala fonema uchun ham xos bo‘lganligi sababli korrelyativ bo‘lmagan 
belgi deyiladi. Shuningdek, [h] undoshida jarangsizlik belgisi mavjud. Ammo 
shu  belgi  asosida  uni  boshqa  fonema  bilan  zid  qo‘yib  bo‘lmaydi.  Chunki  [p
fonemasining jarangli jufti – [b] fonemasi. [h] fonemasining esa jarangli jufti 
o‘zbek tili fonologik sistemasida mavjud emas. 
O‘zbek tilidagi 8 ta fonema uchun “jarangli-jarangsizlik” korrelyativ belgi 
hisoblanadi:[b] ~ [p], [d] ~ [t], [k] ~ [g], [s] ~ [z], [j] ~ [ch], [j] ~ [sh], [g‘] ~ 
[x], [v] ~ [f]. 
“Jarangli-jarangsizlik” 
belgisi 
asosida 
korrelyativ 
munosabatga 
kirishmaydigan  fonemalarning  jarangli  yoki  jarangsiz  jufti  bo‘lmaydi. 
Masalan: [l][m][y][x][h][n][r][ng].  
Undosh fonemalar sistemasini jadvalda quyidagicha berish mumkin (16-
jadval). 


Ma’ruza matnlari.  
 
74 
Fonemaning  asosiy  korrelyativ  belgilari  farqlovchi  belgi  hisoblanadi. 
Masalan,  [s]  fonemasining  jarangsizlik,  [z]  fonemasining  jaranglilik  belgisi 
farqlovchi belgidir. 
Undosh  fonemada  ham  asosiy  belgi  farqlovchilik  darajasida  bo‘lmasligi 
mumkin.  Masalan,  [m]  fonemasining  jaranglilik  belgisi  farqlovchi  belgi 
sanaladi.  Chunki  fonema  xuddi  shu  belgisi  asosida  boshqa  fonema  bilan 
ziddiyatli juftlik hosil qila olmaydi. 
 

Download 1,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   234




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish