Ma’ruza matni mavzu №4: jeneva huquqi. I va II jeneva konvensiyalari bo‘yicha himoya qilinuvchi shaxslar. Mashg’ulot №2: I va II jeneva konvensiyalari bo‘yicha himoya qilinuvchi shaxslar

Adabiyotlar va qo‘llanmalar:

1. Xalqaro gumanitar huquqi – 2017y.

MA’RUZANI O‘Q’ISH REJASI

Mashg‘ulot bo‘limlari	Ajratilgan vaqt	O‘quv savollari	Metodik tavsiyalar
Kirish qismi	5 daqiqa		Navbatchining axborotini qabul qilish. Talabalarning mashg‘ulotga tay­yorli­gini tekshirish (tashqi ko‘rinishi, daftar, ruchka va boshqa kerakli o‘quv qo‘llanmalarining mavjudligi). Oldingi mashg‘ulotda o‘tilgan mavzuni talabalar yodiga solish maqsadida qisqacha savol – javob qilish. Mavzuning nomi, o‘quv maqsadlari va o‘rganiladigan savollari, o‘quv adabi­yotlarini talabalarga etkazish.
Asosiy qism	70 daqiqa 35 daqiqa 35 daqiqa	1. 1864 yilgi (1949 yilda yangilangan va chuqurlashtirilgan) Jeneva konvensiyasining asosiy qoidalari. 2. 1907 yildagi Jeneva konvensiyasining qabul qilinishi (1949 yilda yangilangan va chuqurlashtirilgan).	O‘quv savollarini talabalarga etkazish jarayonida bir me’yorda matnni o‘qib eshittirishdan uzoq bo‘lish, ma’ruza o‘qishni tushuntirib borish bilan hamkorlikda olib borish va mavzuning dolzarb joylarini yozib olishlarini tavsiya qilish lozim bo‘ladi. Talabalarni ma’ruzadagi muhim joylarni yozib olish uchun multimediya texnikasidan keng foydalaniladi. Kerakli metodik tavsiyalar (quyida) mavzuni yoritish jarayonida o‘qituvchiga ko‘rsatib boriladi.
Yakuniy qism	5 daqiqa		Talabalarning savollariga ja­vob beriladi. Mavzuning talabalar tomonidan o‘zlashtirish darajasini tekshi­rishladi (2-3 talabaga mavzuga doir savollari bo‘yicha savollar beriladi). Mustaqil tayyorgarlik mashg‘ulotlariga vazifalar be­riladi.

KIRISH

Jeneva konvensiyalari - xalqaro bitimdir. Ko'plab mamlakatlar harbiylari urush paytlarida amal qilishi shart bo'lgan qator bitimlar. Ularni avval Xalqaro Xayriya Qo'mitasi tomonidan Yaradorlar tomonidan amalga oshirildi, keyinchalik Qizil Xoch va Qizil Yarim Oy Xalqaro Qo'mitasi bo'ldi.

Jeneva konventsiyalari kurashga jalb etilmagan askarlarni himoya qilish uchun mo'ljallangan edi.

Bularga kasal va yaradorlar, dengizdagi qurolli kuchlar a'zolari va harbiy asirlar va yordamchi fuqarolar kirdi .

Konventsiya, aslida, bir qator shartnomalar va bitimlar. Jenevada bo'lib o'tgan 1949 yil konventsiyalari va 1977 yilda tuzilgan ikkita protokol, urush davrida xalqaro gumanitar huquq uchun asos bo'lib xizmat qiladi. 1951 va 1967 yillarda keltirilgan ikkita Jeneva konventsiyasi qochqinlarni himoya qildi.

1949 yilgi Jeneva konvensiyalari 1864, 1906 va 1929-yillarda uchta boshqa hujjatlarni kuzatib bordi. 1949 yilgi Konvensiya dastlabki uchta konventsiyada erishilgan qoidalar, qoidalar va bitimlar yangilandi.

1949 yilda aslida to'rtta konvensiya bor edi va birinchi shartnoma asl nusxasiga to'rtinchi yangilanishni taqdim etdi. Bu nafaqat kasal va yaradorlarga, balki ruhoniylarga va tibbiy xodimlarga ham himoya qildi.

Ikkinchi 1949 yilgi Jeneva konventsiyasi urush vaqtida dengizda xizmat qilgan harbiy xizmatchilarga, shu jumladan kasalxonada kemalar bilan chegaralanadigan harbiy xizmatchilarga himoya qilishni taklif qildi.

1906 yilda Gaaga Konventsiyasida erishilgan shartlarni moslashtirdi.

1949 yilgi uchinchi konventsiya harbiy asirlarga nisbatan qo'llanilib, 1929 yilgi urushlar konventsiyasini o'zgartirdi. Eng muhimi, asirlik joylari va u yerda saqlanishi kerak bo'lgan standartlarning joylashuvi belgilandi.

To'rtinchi Konventsiya fuqarolarni, shu jumladan, ishg'ol etilgan hududlarda himoya qilishni yanada kengaytirdi.

Jami 196 "davlatlar partiyasi" yoki davlatlar yillar mobaynida 1949 yilgi Konventsiyalarni imzoladilar va ratifikatsiya qildilar.

Harbiy asirlarni davolash (60-modda)

Jeneva konventsiyasining 60-moddasi eng mashhur qoidalaridan biridir va u harbiy asirlarga to'lanadigan haqdir. Bular:

"Asirlikda saqlab turgan Davlat barcha harbiy asirlarni har oyda to'lab borishi kerak, uning miqdori ushbu Davlatning valyutasiga quyidagi miqdorlarda konvertatsiya qilish yo'li bilan belgilanadi:

I toifa: serjantning pastki tartibida mahbuslar soni: sakkiz Shveytsariya franki.

II toifa: serjantlar va boshqa xizmat ko'rsatmagan zobitlar, yoki teng darajadagi mahbuslar: o'n ikki shveytsariya franki.

III toifa: Majburiy yoki uncha yuqori bo'lmagan mahbuslar darajasidan pastroq bo'lgan zobitlar va xizmatchilar: ellik Shveytsariya franki.

IV bo'lim: Mayorlar, podpolkovniklar, polkovniklar yoki teng darajadagi mahbuslar: oltmish shveytsariya franki.

V toifa: umumiy amaldorlar yoki teng darajadagi mahbuslar: etmish besh Shveytsariya franki.

Biroq, nizolashayotgan tomonlar maxsus kelishuv bo'yicha oldingi toifadagi mahbuslar hisobiga to'lovlarning avanslar miqdorini o'zgartirishi mumkin.

Har qanday cheklovlar sabablari Homiy-Davlatga kechiktirilmasdan beriladi.

Jeneva Konventsiyalari tomonidan tuzilgan shartnomalar bugungi kunda amalda bo'lsa-da, so'nggi yillarda ularni yana bir bor yangilab turish bo'yicha ba'zi munozaralar bo'lib o'tdi. Eng jumboq savol - jangovar mahbuslar uchun Jeneva konventsiyalari tomonidan joriy etilgan gumanitar huquqlarning terrorchilar yoki terrorchilarga nisbatan shubha bilan qarash kerakmi.

Ikkinchi jahon urushidan keyingi va Vetnam urushidan keyin yangilangan ushbu qoidalar, bugungi kunda ayniqsa, 2001 yil 11 sentyabr voqealaridan so'ng, bugungi qarama-qarshiliklarga amal qiladimi, deb so'rashdi. Agar shunday bo'lsa, qanday qilib ular yanada samarali qo'llanilishi mumkin? Terrorchilik harakati kabi yangi tahdidlarga qarshi qayta ko'rib chiqish kerakmi.

Bundan tashqari, Konventsiya barcha tomonlarni ushbu bitimga, shu jumladan, Afg'onistonga - umumiy yurisdiktsiyani va uning himoyasini qo'llab-quvvatlashni talab qiladi. Ularni o'z tuprog'ida majburlashlari kerak. Ushbu o'zgaruvchan vaqtlarni saqlash uchun keyingi yangilanishlarga erishiladimi yoki yo'qmi.