Ma’ruza materiallari 1-Mavzu: Kirish. Biologik kimyo kursining maqsad va vazifalari, metodlari, tarixi reja

Sitrat kislota sikli. Krebs sikli
Piruvat kislota aerob sharoitda to’liq oksidlanishi uchun avval faollashgan birikma atsetil-KoA ga aylanadi. Hosil bo’lgan bu birikmaning keyingi taqdiri moddalar almashinuvi jarayonlarida muhim ahamiyatga ega bo’lgan organik kislotalar almashinuviga bog`liq bo’ladi.

Tirik organizmlarda, xususan, o’simliklar tarkibida organik kislotalar ko’p bo’lganligi uchun ular almashinuvini o’rganishga alohida ahamiyat berish kerak. Tunberg o’simliklar tarkibida organik kislotalarning aerob oksidlanishida ishtirok etadigan bir qator degidrogenaza fermentlari mavjudligini aniqlagan va Shunga asoslanib, organik kislotalarning almashinuvi sikldan iborat degan gipotezani yaratgan. 1930 yillarda Sent-Derdi muskul to’qimalaridan tayyorlangan qiymaning nafas olishini o’rganish ustida olib borgan tajribalarida dikarbon kislotalardan suksinat, fumarat, oksalo-atsetat va malat kislotalar juda kam miqdorda bo’lsada, nafas olish jarayonini bir necha baravar tezlatishini, ya`ni katalitik ta`sir qilish xususiyatiga ega ekanligini aniqlagan. Sent-Derdi kashfiyotining muhimligi tirik organizmlarda bu reaksiyalarni katalizlovchi degidrogenaza fermentlari mavjudligini aniqlaganligidadir. Keyinchalik Krebs sitrat kislota bilan ketoglutarat kislota xam nafas olish jarayoniga katalitik ta`sir etishini aniqlagan. U oksaloatsetat bilan piruvat kislotadan sitrat kislota hosil bo’lishini aniqlagandan so’ng, Sent-Derdining dikarbon kislotalar sikli to’ldirilib, birmuncha o’zgartirilgan holatda di- va trikarbon kislotalar (sitrat kislota) sikli yoki Krebs sikli deb ataladigan bo’ldi. O’simliklardan Krebs siklida ishtirok etuvchi barcha oraliq birikmalar va bu reaksiyalarni katalizlovchi ferment sistemalar topilgan.