Ma’ruza mashg’ulotlari materiallari 1-Mavzu: Kirish. Biologiya o`qitish uslubiyoti –pedagogik fan. Reja

Abu Nasr Farobiy (873 – 930)

Forobiy ta’lim –tarbiyaga birinchi marta ta’rif bergan olim sanaladi. Ta’lim degan so’z o’qitish,tushuntirish nazariy bilim berish ; tarbiya –nazariy fazilatni, ma’lum hunarni egallashi zarur bo’lgan xulq va amaliy malakalarni o’rgatishdir,deydi olim. Ta’lim faqat so’z va o’rgatish bilangina bo’ladi. Tarbiya esa,amaliy ish tajriba bilan, ya’ni shu xalq shu millatning amaliy malakalaridan iborat bo’lgan ish –harakat, kasb –xunarga berilgan bo’lishi,o’rganishidir ‘’. U tabiatshunoslik ta'limida ko’rgazmali metodni yoqlab, insonni bilishi sezgilardan boshlanishi, sezgilardan xosil bo’lgan bilimlar milliy fikrlash orkali yanada boyishini kursatadi. Shu boisdai Farobiy tabiatshunoslik ta'limida analiz, sintez yuli samaraliligiga katta e'tibor kiladi. Olim «Muzika xakida kitob» nomli asarida nazariy, va amaliy fan tugrisida fikr yuritib, nazariy fan insonlarni ongini rivojlantirsa, amaliy fan uning xayotini yaxshilashga xizmat kilishni binobarin;- tabiatshunoslik ta'limida nazariyani amaliyota boglab ukitish lozimligini kursatadi. Farobiy xar kanday bilimning boshlanishi kuzatish va tajriba orkali xosil bulishini kursatishi xam tabiatshunoslik o’qitishda bu metodlardan foydalanishni yoklashini bildiradi. Forobiyning ta’lim-tarbiya yo’llari, usullari haqidagi qarashlari ham qimmatlidir. U insonda go’zal fazilatlar ikki yo’l ta’lim va tarbiya yo’li bilan xosil qilinadi. Ta’lim so’z va o’rganish bilan, tarbiya esa amaliy ish, tajriba bilan amalga oshiriladi. Xar ikkalasi birlashsa yetuklik namoyon bo’ladi. Ammo bu yetuklik bilim va amaliy ko’nikmalarni qay darajada o’rganganligiga qarab paydo bo’ladi deb ko’rsatadi. Farobiy ta’lim va tarbiya ishlarini ikki yo’l bilan amalga oshirishni nazarda tutadi. Birinchisi – qanoatbaxsh so’zlar, ilxomlantiruvchi so’zlar yordamida odat xosil qilinadi, malakalar vujudga keltiriladi. Odamdagi гayrat, intilish xarakatga aylantiriladi. Ikkinchisi- majbur etish yo’li. Bu usul gapga ko’nmovchi qaysar xalqlarga nisbatan qo’llaniladi.