Маъруза машғулотлар мавзуси соат

Nafas tizimi. Bolalarda bunrn bo‘shlig‘i nisbatan tor boiib, uning tubi shunday bukilganki, til halqum orqa devorida kattalamikiga nisbatan ko‘proq yuzada tegib turadi. Shuning uchun kislorod ingalatsiyasida yoki niqob yordamida anesteziya qilinganda, yuqori nafas yoilarining erkin o‘tkazuvchanligini ta’minlashda qiyinchilik yuzaga kelishi mumkin. Yosh bolada burun yollari katta odamnikiga nisbatan tor boiadi va shu sababdan burun shilliq qavati shishganda yoki uning sekretsiyasi oshganda, burun yoilarining toiiq berkilishi yuz beradi. Chaqaloq tezlik bilan burun orqali nafasdan oglz orqali nafas olishga o‘ta olmaganligi sababli, unda havo yetishmasligi yuzaga kelishi mumkin. Chaqaloqda hiqildoq katta odamnikiga nisbatan uch umurtqa yuqorida, ovoz boylami III bo‘yin umurtqasi to‘g‘risida joylashgan boiadi. Til, hiqildoq usti tog‘ayi va hiqildoqning anatomik munosabatlari to‘g‘ri laringoskopiya va traxeya intubatsiyasi o‘tkazishni murakkablashtirib, nam olkazmaydigan qiyshiq tiglni qollashni qiyinlashtirishi mumkin. Hiqildoq usti tog‘ayi kattalardagiga nisbatan uzun va keng boiib, tana uzunasiga nisbatan 45° da joylashadi. Shuning uchun laringoskop uchi bilan hiqildoq usti tog‘ayini ko‘tarmasdan, ovoz tirqishini ko‘rib boimaydi. Nafas yoilarining eng tor qismi traxeya uzuksimon tog‘ay sohasi hisoblanadi. Ushbu sohada shilliq qavatning 1 mm ga (masalan, kataral yalliglanishda) qalinlashishi nafas yollari bo‘shlig‘ini chaqaloqlarda 75 %ga va kattaroq bolalarda 20 %ga toraytiradi. Aynan shu bois ham shilliq qavat shishi kichik bolalarda juda xavfli va nafas yoilarining deyarli to iiq berkilishiga tez olib kelishi mumkin. Chaqaloqda traxeya uzunligi bor-yo‘g‘i 5 sm gacha, shu sababli, intubastion naychani kiritish va biriktirishda juda ehtiyotkorlik talab qilinadi. Traxeya devori anchagina yumshoq boiib, hatto anesteziolog nafas niqobi qo‘yish choglda ham barmoqlari bilan qisib qo‘yishi mumkin. Kichik bolaning ko‘krak qafasi kattalamikiga nisbatan ancha egiluvchan boiib, bolada nafas yollari bekilib qolishida ko‘krak qafasining bo‘shroq joylari yaqqol tortilishi erta ko‘rinadi. Bola o‘pkasining kengayishi uchun zamriy qarshi plevra ichki bosimi

18 hosil qila olmaydi. Shu sababli, nafas hajmini oshirish imkoniyati cheklangan boiadi, nafas chiqarish uchun nafas yoilarining yoplishi erta yuz beradi. Bolaning ventilatsiya hajmini keskin oshirish qobiliyati cheklanganligi yana kattalamikiga nisbatan qovurg‘alaming gorizontal joylashganligi va asosiy nafas mushagi boigan diafragma gumbazi egilganligining kamligi bilan ham bogiiq. Chaqaloqlar va kattalarda mushak tolalarining tarkibi ham keskin farq qiladi. I tur tolalar (sekin qisqaradigan va charchoqqa chidamli) chala tugilgan bolalarda bor-yo‘g‘i 10 %ni, yetuk tugilgan bolalarda 30 %ni va bir yoshdan keyin kattalamikiga yaqin (55 %) miqdorga yaqinlashadi. Pastki nafas yoilarining to‘qimalar tuzilishi kattalarda va bolalarda deyarli farq qilmaydi. Yetuk tugilgan chaqaloqda taxminan 24 mln alveola boiib, 3 oylikda u 3 baravar, 1 yoshida 5-6 baravar oshadi (kattalarda 300-600 mln). Chaqaloq o‘pkasining umumiy gaz almashinuv yuzasi kattalamikidan 20 marta kichik boiib, taxminan tana vazniga o‘zaro nisbatani mos keladi. 0 ‘pkaga eng ko‘p nafas olishda jami gaz hajmi, ya’ni o‘pkaning umumiy sigimini bir qator turg‘un hajm va sigimlarga boiish qabul qilingan. 0 ‘pka hajmlarining umumiy qabul qilingan terminologiyasi 1.1 -rasmda keltirilgan.