Маъруза маъруза молекуляр спектроскопия. Нормаматов Ф.Ҳ. Режа

МАЪРУЗА 3.

• МАЪРУЗА 3.
• МОЛЕКУЛЯР СПЕКТРОСКОПИЯ.
• Нормаматов Ф.Ҳ.

Режа:

• 1. Инфрақизил нурларининг табиати.
• 2. Моддаларнинг инфрақизил спектрлари.
• 3. Тахлил имкониятлари.
• 4. Инфрақизил спектроскопия усули аппаратлари.
• 5. Усулнинг афзаллиги ва камчиликлари.

1. Инфрақизил нурларининг табиати.

• ИҚ нурланиш биринчи маротаба 1800 йилда инглиз олими Уильям Гершель томонидан очилган.
• У термометрни куёш спектри бўйлаб ҳаракат қилдирганда 0.86 мкм дан юқорироқда симоб столбининг юқорилаб кетганлигини аниқлаган. Бу ҳодиса рўй берган область инфрақизил нурланишнинг пастки чегараси эди холос.
• «Инфрақизил» термини Стокс томонидан 1852 йили киритилган «ультрабинафша» терминидан фарқли равишда Беккерель томонидан 1869 йили киритилади.
• 1834 йили Меллона томонидан ўтказилган тадқиқотлар натижасида инфрақизил нурларининг қайтарилиш ва синиш табиати ёруғлик нурларининг табиатига ўхшаш эканлиги тасдиқланди.
• Бундан бироз кейинроқ Ампер ва Кноблаух томонидан янги кашф этилган нурларининг тарқалиши, қайтарилиши, поляризация ва интерференцияси худди ёруғлик нурларидек кечиши, аммо улардан тўлқин узунлигининг катталиги билан фарқланиши исботланди.
• Инфрақизил нурланиш спектрининг юқори чегарасига етиб бориш узоқ давом этган тадқиқотлар натижасида рўй берди. Бунинг учун жуда кўп нурланиш манбаалари текширилди, турли материаллардан ясалган призмалар ўрганилди. Натижада бу рақам 350 мкм атрофида бўлиб, у радиотўлқинлари билан чегарадош эканлиги тасдиқ топди.

ИҚ нурларни мухит билан ўзаро таъсири

• Маълумки, электромагнит майдон билан муҳитнинг ўзаро таъсири нурланиш тўлқин узунликларида кучли тарзда ўзгаради.
• Масалан, ультрабинафша нурланиш фотокимёвий таъсирга,
• рентген ва -нурланиш- катта сингиш (кириб кетиш) хусусиятига эга.
• ИҚ нурланиш фақат молекула ёки молекуладаги атомларнинг алоҳида группалари билан мулоқотда бўлади, ҳамда моддадаги кучсиз боғланган ёки “озод” ташувчи зарядлар билан ўзаро таъсирлашади.