Ma'ruza konstitutsiya doc

4.  I.A. Karimov “O’zbekiston XXI asrga intilmoqda”. T. “O’zbekiston”. 1998 
yil.  
5.  “O’zbekiston Respublikasini Vazirlar mahkamasi to’g’risida”gi qonun 1993 
yil 6 may. O’zbekistonning yangi qonunlari 6-son. T. “Adolat” 1994 yil.  
  
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
61 
O'zbekiston: davlatchilikni shakllantirish va rivojlantirish yo'lida 
Istiqlol  xalqimizga  o`z  Vatanida  o`zini  erkin  his  qilish,  chinakam  o`z  milliy 
qadriyatlarini  tik1ash,  o`z  milliy  davlatchiligini  shakllantirish  imkonini  berdi. 
O`zbekiston milliy davlatchiligi murakkab sharoitda qaror topishiga sabab bo`ldi; 
Chunki sobiq sho`roning davlatchilik illatlarini tugatish muammolari ko`ndalang 
turar  edi.  Sababi  sho`ro  davridagi  Konstitutsiyalarda  inson  manfaatlaridan  davlat 
manfaatlari  ustunligi  belgilab  qo'yilgan  edi.  Turkiston  ASSRning  1918,  1920-yillarda, 
Xorazm  va  Buxoro  Respublikalarining  1920-21-yilda,  shuningdek,  O'zbekiston 
SSRning  1927,  1937,  1978-yillarda  qabul  qilingan  Konstitutsiyalari  mazmun-
mohiyatiga ko'ra haqiqiy mustaqil davlatning qonuni emas edi. 
Ushbu  sho`ro  Konstitutsiyalarida  inson  huquqidan  ko'ra  davlat  huquqi  hukmron 
edi.  Shu  bilan  birga  milliy  manfaat  masalasi  ham  o`z  yechimini  topmagan  edi. 
Respublika  hududida  28  ittifoq  va  17  respublika  ittifoqining  vazirlikva  boshqaruvlari 
mavjud  bo'lib,  ular  iqtisod  va  siyosat  hamda  tarbiyaga  oid  sohalarni  o'zining  ta'sir 
doirasida ushlab turgan. Ular respub1ika mulki va milliy boyligining asosiy qismiga ega 
bo'lib,  ular  ustidan  iqtisodiy  va  siyosiy  jihatdan  o'z  hukmronliklarini  o'tkazgan1ar. 
Mustaqillikning  dastlabki  yi1larida  bu  holatga  barham  berish  zarur  edi.  Jamiyatni 
tanazzulga  yetaklayotgan  muammolarni  bartaraf  etish  yo'lida  bir  qator  ishlar  amalga 
oshirildi.  Eski  ma'muriy-buyruqbozlik  tizimi  va  unga  mos  bo'lgan  hokimiyat  va 
boshqaruv  organlari  barham  toptirildi.  Siyosiy  va  iqtisodiy  boshqarish  hamda  tartibga 
solishning ko'pgina tuzilmalari tugatildi. Chunki ular inson huquqlariga va mustaqillikka 
rahna  soluvchi  ma'muriy-buyruqbozlik  tizimining  ustunlari  edi.  1990-yil  24-martda 
Respub1ika  Oliy  Kengashining  birinchi  sessiyasi  muhim  tarixiy  qaror  qabul  qilib, 
O'zbekiston  Prezidenti  lavozimini  ta'sis  etdi.  O'zbekiston  tarixida  ilk  marotaba  joriy 
etilgan  Respub1ika  Prezidenti  lavozimi  yangi  O'zbekiston  davlat  hokimiyati  organlari 
tizimida markaziy o'rinni egalladi. U siyosiy tizimning o'zagi bo'lib qoldi. O'zbekiston 
Respublikasi Oliy Kengashi 1990-yil 1-noyabrda «Ijroiya va boshqaruv hokimiyatining 
tuzilishini  takomil1ashtirish  to'g'risida»  Qonun  qabul  qilib,  sobiq  hukumat  -Ministrlar 
Sovetini tugatib, Prezident hu- zuridagi Vazirlar Mahkamasini vujudga keltirdi. Mazkur 
tarixiy  qadam  tufayli  prezident1ik  hokimiyati  bila.n  avvalgi  hukumat  timsolidagi  ijro-
boshqaruv  hokimiyati  birlashtirildi.  Konstitutsiya  suveren  davlatni  shak1lantirishning 
asosiy poydevori, mustaqil davlatchiligimizning tarnal toshi bo'ldi. Konstitutsiyaning II-
moddasiga  muvofiq  qonun  chiqaruvchi,  ijro  etuvchi,  sud  hokimiyatiga  bo'linish 
prinsipiga  asoslangan  tizim  yaratildi.  Ularning  har  biri  faoliyatida  huquqiy  asosda 
avtoritafizm  va  totalitafizmning  xurujlarini  istisno  etadigan  chinakam  demokratik 
me'yorlar  va  yo'l-  yo'riqlar  qaror  toptirildi.  Konstitutsiyada  hokimiyat  taqsim-  lanish 
prinsipi -hokimiyatning uchta tarmog'i: qonunchiqaruvchi, ijro etuvchi, sud hokimiyati 
o'rtasida muvozanat saqlanishining oqilona tizimi yaratilganligini bildiradi. O'zbekiston 
Oliy Kengashi O'zbekistonning mus