maruza. Kirish. Neft va gaz geologiyasi soat

/

2.3-rasm. Gumbazli uyumlar

a-buzilmagan; b-buzilgan; v-murakkablashgan kriptodiapir yoki vulqon hosilasidagi tuzilma; g-tuz gumbazli tuzilma; 1-kesmada neft; 2-rejada neft; 3-mahsuldor qatlam yuzasi bo‘yicha stratoizogipslar; 4-buzilishlar; 5-ohaktoshlar; 6-vulqon hosilasi; 7-tuz qubbasi; 8-qumlar; 9-gillar; 10–neftlilik konturi.

Tektonik to‘silgan uyumlar aksariyat tashlama uzilma yoki ko‘tarma uzilma tufayli hosil bo‘ladi va tuzilmaning gumbazi qanotida yoki pereklinal qismida joylashishi mumkin.

Kontakt oldi uyumlari mahsuldor qatlamining tuzli gumbaz yoki loyqa vulqonga tutashgan joyida hosil bo‘ladi.

Sinklinal tuzilma uyumlari aksari sinklinalning qanotlarida suvsiz kollektorlarda hosil bo‘ladi. Ular juda kam uchraydi (AQSH va Hindistonda mavjuddir).

Litologik ekranlangan uyumlar qatlamning qiyiqlanishi yoki o‘tkazuvchi jinsning o‘tkazmaydigan jins bilan almashinuvi tufayli hosil bo‘ladi. Shu turda asfalt yoki bitum hosil bo‘lishi natijasida qatlam bir tomonidan to‘silib qolgan uyumlar ham kiradi. Litologik chegaralangan uyumlar qadimgi daryolar o‘zagida hosil bo‘lishi mumkin (yengsimon uyumlar) undan tashqari dengizning qirg‘oq qismida valsimon yotqiziqlarning bir qismida yoki atrofi gillar bilan o‘ralib qolgan qum linzalarda hosil bo‘lishi mumkin. Bunday uyumlar Farg‘ona vodiysidagi neogen yotqiziqlarida ko‘plab uchraydi. Ularning tasnifi va holatlarini Z.M.Mashrabov va boshqalar ko‘p tahlil qilganlar (2.4-rasm).