Ma`ruza Joizliklar va o‘tqazishlar tuzilishining yagona prinsiplari

Dopusklar tizimini qurish uchun dopusk birligi tushunchasi kiritilgan. Dopusk birligi aniqlik o’lchovi bo’lib, dopuskni nominal o’lcham bilan bog’lanishini ifodalaydi.
O’lchamlari 1 mm.dan 500 mm.gacha bo’lgan metall detallarning ishlov berish xatoligi bir xil texnologik sharoitlarda quyidagi konun bo’yicha o’zgarishi aniqlangan:



bu yerda X qiymati 2,5 bilan 3,5 orasida o’zgaradi.SHu izlanishlar asosida ISO va YeSDP SEV sistemalarida 1 - 500 mm o’lchamlar uchun dopusk birligi quyidagicha qabul qilingan: .
500-3150 mm va 3150-10000 mm o’lchamlari uchun zapusk birligi j=0,004D+2,1.

Bu formulalardagi D - o’lchamlar intervallari chegaralarining o’rta geometrik qiymati

YeSDP SEV da umumiy o’lchamlar qatori 3 diapazonga bo’lingan: 1mm dan 500 mm gacha; 500 mm dan katta 3150 mmgacha; 3150 mmdan katta 10000 mmgacha. 1 mmdan kichik o’lchamlar uchun ham aloxida dopusklar kiritilgan (ST SEV 144-75).
Dopusklar qatorlarini qurish uchun xar bir o’lchamlar diapazoni uz navbatida bir necha intervallarga bo’lingan. Intervalga kiruvchi barcha o’lchamlar uchun dopusk qiymati bir xil bo’ladi. Detallar va maxsulotlar talab qilingan aniqlik darajasi kvalitetlar yordamida meyorlanadi. Kvalitet deganda o’lchamlar diapazonining barcha nominal o’lchamlari uchun bir xil nisbiy aniqlik bilan tavsiflanadigan dopusklar to’plami tushuniladi. Bir kvalitet doirasida aniqlik faqat nominal o’lchamga bog’liq ravishda o’zgaradi. Unda ixtieriy kvalitet dopuski T = ai deb ifodalanishi mumkin. Bu yerda dopusk birliklari soniga teng bo’lgan a koeffitsenti nisbiy aniqlik darajasini bildiradi,uning qiymati kvalitet nomeriga bog’liq.
Dopusklar va o’tkazishlar tizimi tuzilganda kvalitetlar soni ishlab chiqarishning turli sohalari talablariga, maxsulotlar aniqligini oshish istiqbollariga, erishib bo’ladigan aniqlik chegarasiga, funktsional va texnologik faktorlarga va qabul qilingan geometrik progressiyani maxrajiga binoan qabul qilinadi.
Bir