Ma’ruza. Elementar hodisalar fazosi

5. “Xizmat ko`rsatish tizimiga” tushgan buyurtmalar. Eng avvalo qayd qilib o`tish joizki, “tizim” va “buyurtma” so`zlarini keng ma’noda tushunish kerak. Misol sifatida abonentlarning telefon stansiyasiga ulanishi, xaridorlarni biror savdo tashkilotiga murojaati, elektron hisoblash mashinasi ayrim bloki orqali informatsion signallarni o`tishi, maxsus hisoblagichlar yordamida kosmik nurlarni qayd etilishi kabi voqealarni keltirish mumkin. Agar faqat ma`lum bir vaqt davomida tushadigan “buyurtmalar” bilan qiziqadigan bo`lsak, u holda elementar hodisalar fazosi

va bu yerda ta “buyurtma” paydo bo`lishiga mos keladigan elementar hodisa. Bu tajriba uchun va sanoqli to`plam.
6. Kutish vaqti. Yo`lovchi ixtiyoriy vaqtda metro stansiyasiga kirishi mumkin. Poezdlar qatnovi oralig’ini vaqt birligi sifatida qabul qilsak, elementar hodisa sifatida ixtiyoriy sonni olish mumkin. Bu misolda sanoqsiz to`plam va .
7. Kuzatish xatosi. Agar tajribamiz biror miqdorni kuzatishdan (o`lchashdan) iborat bo`lsa, ba`zi sabablarga ko`ra xatoliklar yuzaga keladi. Bu xatoliklar musbat yoki manfiy sonlarda ifodalanishi mumkin va sifatida barcha haqiqiy sonlar to`plami olinishi maqsadga muvofiq bo`ladi.
Albatta, tajribalar uchun keltirilgan elementar hodisalar fazolaridan ko`ra ancha murakkab bo`lganlarini ham keltirish mumkin. Masalan, ma`lum vaqt davomida elektr toki miqdorining o`zgarishini kuzatish, kasallarning elektro-kardiogrammalarini olish jarayonlari uchun elementar hodisa sifatida funksiyalar yuzaga keladi va sifatida ma`lum bir funksional fazolarni qabul qilishga to`g’ri keladi. Dengiz yoki daryoda to`lqinlanish voqealarni o`rganish jarayonida elementar hodisalar sifatida qandaydir geometrik sirtlar paydo bo`ladi va hokazo.
8. Tangani cheksiz marta tashlash. Bu holda elementar hodisa (natija) sifatida elementlari 0 va 1 dan iborat

ketma-ketlikni tushunish mumkin.Bu holda elementar hodisalar fazosi sanoqli to`plam bo`lmaydi. Haqiqatan ham oraliqdagi har qanday sonni

ko’rinishda ikkilik sanoq sistemasida yozish mumkin.
Demak

to`plam oraliqdagi haqiqiy sonlar to`plamiga ekvivalent bo`ladi. Keltirilgan elementar hodisalar to`plami universal xarakterga ega, chunki u tangani chekli marta tashlash tajribalari uchun yaroqli bo`ladi. Masalan, tangani 1 marta tashlash tajribasida ketma-ketlikning faqat birinchi elementi ga e`tibor beriladi xolos, ikki marta tashlashda va elementlarga va umuman marta tanga tashlanganda elementlargagina e`tibor qilinadi.
Ixtiyoriy ko`rinishdagi to`plamlar uchun tajribalar modellarini qurish ancha murakkab kechadi, lekin elementar hodisalar fazosi (to`plami) diskret bo`lgan holda esa yuzaga kelgan qiyinchiliklar oson bartaraf etiladi. Shuning uchun ham tasodifiy tajribalarni elementar hodisalar fazosi diskret bo`lgan holdan boshlaymiz.