Maruza Debay–Xyukkel nazariyasining asosiy ehtimolliklari

Maruza-2.
Debay–Xyukkel nazariyasining asosiy ehtimolliklari.
Kuchli elektrolitlar suyultirilgan eritmalari elektrostatik nazariyasi Debay va Xyukkel (1923y) lar tomonidan yaratildi. Bu nazariya elektrolitlarning o‘rtacha aktivlik koeffitsientlarini, elektr o‘tkazuvchanliklarini, ion kuchini nazariy jihatdan hisoblab bera oladi. Bular quyidagilardan iboratdir.
1. Ionlar matematik nuqtalar kabi hisoblanadi. Bu faqat suyultirilgan eritmalar uchun xos bo‘lib, ion hajmi hisobga olinmaydi.
2. Ionlar orasidagi kulon o‘zaro ta’sir kuchi hisobga olinadi, boshqa barcha ta’sirlar hisobga olinmaydi (Masalan: ion-dipol o‘zaro ta’siri, assotsiatlarning hosil bo‘lishi).
3. Erituvchining dielektrik o‘tkazuvchanligiga nisbatan eritmaning dielektrik doimiysining o‘zgarishi hisobga olinmaydi.
4. Bolsman taqsimoti qo‘shimcha shartlari bilan ko‘riladi. Bu faqat suyultirilgan eritmalarga taalluqli.
5. Elektrostatik o‘zaro ta’sir – markaziy ion va ion atmosferasi orasida ko‘riladi.
Ion atmosferasi – bu statistik holatdir. U quyidagicha hosil bo‘ladi. Agar biror bir ion (masalan kation) olinsa, uning atrofini anionlar o‘rab oladi. Bu holat ion atmosferasi deyiladi, kation esa markaziy ion hisoblanadi. Ion atmosferasi ikki omil asosida hosil bo‘ladi. Bular quyidagilar: birinchidan elektrostatik tortishish va itarilish kuchlari, ikkinchidan ionlarning issiqlik harakati natijasida ionlar xaotik holatni egallashuvi.
Kuchli elektrolit va kuchsiz elektrolitlar aralashmasining ion kuchi quyidagicha topiladi:
Suyultirilgan eritmalarda elektrolitning o‘rtacha aktivlik koeffitsenti eritmaning ion kuchiga bog‘liq bo‘lib, eritmadagi boshqa ionlar tabiatiga bog‘liq emas.
Debay-Xyukkelning birinchi tenglamasi alohida olingan bitta ion uchun quyidagicha yoziladi:
Bu formula asosida aktivlik koeffitsientining temperaturaga bog‘liqligini, eritmaning barcha parsial molyar kattaliklarini (molyar entropiyasi, molyar hajm, issiklik sig‘imi, termik kengayishi va h.) aniqlash mumkin. Debay-Xyukkelning birinchi tenglamasi faqat suyultirilgan eritmalar uchun taalluqli bo‘lib, konsentratsiya oshgan sari tajriba va hisoblashlarda farqlanish boshlanadi. Bu farqni tushuntirish uchun ikkinchi tenglama kelib chiqadi.

E’tiboringiz uchun rahmat