Ma’ruza №7. Alkinlar, nomlanishi va olish usullari



Download 77,04 Kb.
bet1/3
Sana28.05.2022
Hajmi77,04 Kb.
#614264
  1   2   3
Bog'liq
Ma 6


Ma’ruza №7. Alkinlar, nomlanishi va olish usullari
Alkinlarning nomlanishi va izomerlanishi. Uch bog‘ni hosil qilish usullari. sp-gibridlanish tushunchasi asosida uch bog‘ni tushuntirish. Alkinlarning fizik xossalari
Molekulasida uch bog‘ tutgan uglevodorodlar alkinlar yoki atsetilen uglevodorodlar deyiladi. Alkinlarning gomologik qatori atsetilendan boshlanadi. Umumiy formulasi CHH2n-2.
Atsetilen qatori birikmalarida izomerlanish butindan boshlanadi va uch bog‘ning holati bilan farq qiladi. S5N8 dan boshlab esa izomerlanish uglerod skeleti bilan bog‘liq bo‘ladi.
Sistematik nomenklaturada atsetilen uglevodorodlarini nomlash uchun to‘yingan uglevodorodlaning -an qo‘shimchasi -in ga almashtiriladi. Uzun zanjir tanlab olinadi va uch bog‘ chetga yaqin tomondan nomerlanadi.
Ratsional nomenklaturada nomlash uchun atsetilen gomologlarini atsetilenning hosilasi deb qaraladi:


Alkin radikallarini nomlash uchun uning nomiga -il qo‘shimchasi qo‘shiladi:

Oddiy atsetilen birikmalar tabiatda erkin holda uchramaydi. Ammo murakkab poliinlar o‘simliklarning gullarida uchraydi:

Atsetilen va uning gomologlari sintez qilib olinadi. Sanoatda atsetilen metan va etandan sintez qilinadi:

Metallarning karbidlaridan suv ta’sir ettirib olinadi:
CaC2 + H2O  Ca(OH)2 + CH  CH
Mg2C3 + 4H2O  CH3-C  CH + Mg(OH)2
Galogenalkanlarga KOH + spirt eritmasini ta’sir ettirib olish:
CH3-CHBr-CH2Br + 2KOH (spirt)  CH3-CCH + 2KBr + 2H2O
Atsetilenning gomologlari atsetilendan yoki alkilatsetilendan olinadi:
H - C  C-H + NaNH2  N - C  C-Na + NH3
H-C  C-Na + I-CH2CH3  H - C  C-CH2CH3 + NaI
Alkilatsetilenning galogenalkan bilan reaksiyasi PdCl2 katalizatorligida olib borilsa, atsetilenning yangi gomologi hosil bo‘ladi:

Iotsich kompleksi yordamida olish. Buning uchun atsetilenga Grinyar reaktivi ta’sir qilinadi:
2CH3MgI + H - C  C-H  IMg - C  C - MgI + 2CH4
Sintez qilingan kompleksga galogenalkan qo‘shib qizdiriladi:
IMg - C  C - MgI + 2C2H5I  C2H5 - C  C - C2H5 + 2MgI2
Etin, propin, butinlar gaz, C5H10 dan boshlab esa suyuq moddalar. Atsetilenning ionlanish energiyasi (IE) 11,4 eV etilenga (10,4 eV) nisbatan katta bo‘lib, bu undagi elektron kuchli bog‘langanligini bildiradi. Atsetilen molekulasi qutblangan emas, ammo unga biror alkil guruh kiritilsa, u qutblanadi va dipol momentga ega bo‘ladi:

Atsetilen birikmalarining d âà nD20 lari alkenlarga nisbatan yuqori. C2H2 suvda yaxshi eriydi (1,15:1), atsetonda 25:1 va DMFA 33,5:1. Bosim ostida 1hajm atsetonda 300 hajm S2N2 eriydi. C2H2 tutab yonadi. C2H2 kislorod oqimida yonganda alanganing issiqligi 31500 yetadi. U qirqish ishlarida ishlatiladi. Atsetilen termodinamik qarorsiz modda u turtkidan portlaydi.

Download 77,04 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish