Ma’ruza №5-6 Mavzu: Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslublari Reja

2. Pedagogik kuzatish ilmiy tadqiqot usuliyati 
Tadqiqotchi qo‘llayotgan bu usuliyatning ijobiy tomoni shundaki, 
izlanuvchining o‘zi tadqiqotda aynan ishtirok etmaydi.hayotdagi kuzatishdan farqli 
o‘laroq, bu usuliyat kuzatish predmetini aniq o‘rganadi, kuzatilayotgan va undan 
aniqlangan dalillarni tezlik bilanhisobga oladigan tizimni ishlab chiqishi va uni 
izlanishda qo‘llashi oson kechadi. Maxsus bayoennomalar, yozuvdagi shartli 
ifodalagichlar va tadqiqotni osonlashtiradi. Barcha ilmiy kuzatishlar natijasi 
kuzatuvchi-ning shaxsiy qobiliyatigagina bog‘liq bo‘lmasligi lozim, chunki 
o‘rganilayotgan dalillar, ularni natijalari ko‘pchilikda turlicha fikrhosil bo‘lishiga 
olib keladi. Bu usuliyatning qulay tomoni shundaki, bir vaqtni o‘zida bir necha 
kuzatuvchi bir oboektni kuzatishi va natijalarni solishtiriladi. Bunda ayrim 
apparatlar o‘shaharakatning bajarilishini qayta takrorlashi yoki tadqiqot o‘lchoviga 
qarab uni foto, kinospyomka, video, magnit tasmasi yozuvi va boshqalar) orqali 
kuzatish lozim bo‘lgan xulosalarni qiladi. Bunday xulosalar oboektiv bo‘ladi. Uni 
ijrosidagi kamchiliklar yoki yangiliklarni takroriy ko‘rish imkoni bor. Lekin qator 
sport turlari, harakat faoliyati vaharakat aktini baholashda baxslar, munozaralar 
qilishga to‘g‘ri keladi. Xulosalar suboektiv bo‘lib yakuniy xulosa natijasiga salbiy 
taosir qilishhollariham uchraydi. 
Hozirgi zamon jismoniy tarbiya nazariyasiharakatlarni ijrosi bajarilishidagi 
ayrim dalillar va ularhaqidagi xulosalarda noaniqlikga yo‘l qo‘yilishi mumkin. 
Masalan, badiiy gimnastika, akrobatika, suvga sakrash, figurali uchish va 
boshqalardaharakatni ifodalanishi bayoni faqat ko‘z bilan baholanadi. 
Qatorhakamlarninghar qaysisi o‘z fikrini o‘zicha bayon qiladi, umumiy xulosa 
shunga qarab chiqariladi. Bunday kuzatish usuliyati tadqiqotchi yoki kuzatuvchida 
o‘ta kuchli salohiyatni talab qiladi. 
Keng tarqalgan, aniqhisobga olish usuliyatlaridan biri 
xronometrlashdir
. 
«Xrono» - vaqt, «metr» ulchov demakdir. Bundaharakatni bajarish uchun 
sarflangan vaqtga qarab natija tahlil qilinadi. Masalan, 800 metrga yugurishdahar 
bir 100 metr uchun sarf bo‘lgan vaqt yoki darsni, trenirovka mashg‘ulotining 
boshidan oxirigacha zichlikni aniqlash maqsadida xronometrlash mashg‘ulotning 
asosiy vaqtini samarasiga baho berish uchun foydalaniladi.