Ma’ruza 3 Oddiy va konsol balkalarda zo‘riqishlarning ta’sir chiziqlari Reja: Harakatlanuvchi yuklar va ta’sir chiziqlari xaqida tushuncha

V. Oddiy balkaning ixtiyoriy kesimida eguvchi moment M ta’sir chizig’ini qurish

Balkaning S kesimida hosil bo’ladigan eguvchi momentning ta’sir chizig’ini qurish uchun ham birlik kuchning ikki holatini tekshiramiz. (4.2-rasm, a, b).

1-holat R=1 kuch S kesimdan chap tomonda harakatlansin ( ) deb faraz qilib, eguvchi moment tenglamasini balkaning o’ng tomoni muvozanatiga asosan yozamiz:
(4.7)
Bu tenglama chap chiziq tenglamasi bo’lib, uni chizish uchun sanoq chizig’ida V tayanch ostiga ga teng o’zgarmas ordinata qo’yib, A tayanch ostidagi nol ordinata bilan birlashtiramiz.
2-holat. R=1 kuch S kesimdan o’ng tomonda ( ) harakat qiladi deb, ni aniqlaymiz. Balka chap tomonining muvozanatini tekshiramiz:
(4.8)
Demak, chiziq, tayanch reaktsiyasi ta’sir chizig’i ordinatalarini o’zgarmas ga ko’paytirib chizilganiga to’g’ri keladi. Bu chiziq o’ng chiziq bo’ladi va (4.8) o’ng chiziq tenglamasi deyiladi.
Doimo chap va o’ng chiziqlar kesimdan tushirilgan ordinata chizig’i ustida kesishadi (4.2-rasm, g).
Eguvchi moment ta’sir chizig’ining ordinatalari uzunlik o’lchamida, ya’ni metr (m) da o’lchanadi.


3.3. Tayanch reaksiyalarning ta’sir chizig‘i..
A. Bir konsolli balkalarda ta’sir chiziqlar qurish.
B. Ikki konsolli balkalarda ta’sir chiziqlar qurish.


A. Konsol balkaning zo’riqishlarini ta’sir chiziqlarini qurish

Konsol balkaning vertikal tayanch reaktsiyasi ta’sir chizig’ini qurish uchun o’qiga proektsiya olamiz.

Demak, kuchning har qanday holatida = 1. (5.1-rasm, b).
Konsol balka ixtiyoriy s kesimidagi eguvchi moment M_s ta’sir chizig’ini qurish uchun kuch ikki holatini qaraymiz.
1-holat. kesimdan chap tomonda harakatlansin:
= 0.
2-holat. kesimdan o’ng tomonda harakatlansin:

Demak, konsolning ixtiyoriy S kesimidagi eguvchi moment M_s ta’sir chizig’ini qurish uchun, konsol uchidan S kesimgacha bo’lgan masofani o’lchab, sanoq chizig’ida konsol uchiga manfiy ordinata qilib sanoq qo’yib, uni kesim tagidagi nol nuqtasi bilan birlashtirish kerak. (5.1-rasm, v) .
Agarda S kesimni A tayanchda deb qarasak, u holda M_A tayanch reaktsiyaning ta’sir chizig’i hosil bo’ladi (5.1-rasm, g).
Konsol balka ixtiyoriy s kesimidagi ko’ndalang kuch Q_s ta’sir chizig’ini qurish uchun ham kuch ikki holati qaraladi.
1-holat. kuch kesimdan o’ng tomondagi harakatini qaraymiz:
2-holat. kuch kesimdan chap tomonda harakatlansin .
Q_s ning ta’sir chizig’i 5.1-rasm d da ko’rsatilgan
Demak, o’ng konsolli balka ixtiyoriy S kesimidagi ko’ndalang kuch Q_s ning ta’sir chizig’ini qurish uchun konsol uchidan kesimgacha bo’lgan masofaga birlik musbat ordinatani joylashtiramiz.