Ma’ruza 3 Oddiy va konsol balkalarda zo‘riqishlarning ta’sir chiziqlari Reja: Harakatlanuvchi yuklar va ta’sir chiziqlari xaqida tushuncha

B. Oddiy balkaning ixtiyoriy kesimida ko’ndalang kuch Q
ta’sir chizig’ini qurish

Balkaning berilgan ixtiyoriy S kesimidagi kesuvchi kuch Q_S ning ta’sir chizig’ini qurish uchun R=1 kuchning ikki holatini tekshirish kerak (4.2-rasm, a).

1-holat. Birlik kuch (R=1) S kesimdan chap tomonda harakat qiladi, ya’ni . Balka o’ng tomonining muvozanatini ko’rib, Qs ni aniqlaymiz:
, (4.5)
Agar bo’lsa ; bo’lsa bo’ladi.
Demak, chiziq ordinatalari balkaning V tayanch reaktsiyasi ta’sir chizig’ining teskari ishora bilan olingan chap tayanchdan S kesimgacha bo’lgan ordinatalar qiymatiga teng bo’lar ekan.
2-holat. Birlik kuch S kesimdan o’ng tomonda harakat qilsin. Unda , (4.2-rasm, b). Balka chap qismining muvozanatini tekshiramiz:
(4.6)
Agar bo’lsa ; bo’lsa bo’ladi
chiziq ordinatalari esa A tayanch reaktsiyasi ta’sir chizig’ining S kesimdan balkaning oxirigacha bo’lgan qismiga mos tushadi.
(4.5) va (4.6) ga asosan: va chiziqlarni chizamiz. va chiziqlar bir-biriga parallel bo’ladi. CHap chiziq balkaning chap tayanchidan S kesimgacha, o’ng chiziq esa S kesimdan o’ng tayanchgacha Q_S ning o’zgarishini ifodalaydi. (4.2-rasm, v dagi shtrix chiziq).
Balkaning zo’riqishlari nol bo’lgan o’qiga sanoq chizig’i deyiladi.
Shunday qilib, balkaning ixtiyoriy S kesimidagi ko’ndalang kuch Q_C ta’sir chizig’ini qurish uchun sanoq chizig’iga chap tayanch ostida birlik musbat ordinatani o’lchab qo’yib, uni o’ng tayanch sanoq chizig’ining nol nuqtasi bilan tutashtiramiz, so’ngra sanoq chizig’iga o’ng tayanch ostiga birlik manfiy ordinatani o’lchab qo’yib, uni chap tayanch ostidagi nol nuqtasi bilan tutashtiramiz. Nati-jada bir-biriga parallel bo’lgan chap va o’ng to’g’ri chiziqlarni hosil qilamiz. CHap to’g’ri chiziq chap tayanchdan S kesimgacha, o’ng to’g’ri chiziq esa S kesimdan o’ng tayanchgacha bo’lgan oraliqlarda Q_C ning o’zgarishini ifodalaydi (4.2-rasm, v).
Ko’ndalang kuchning ta’sir chiziqlari tayanch reaktsiyalarining ta’sir chiziqlari kabi o’lchamsiz bo’ladi.