Маъруза: 3 Фан: Генетика ва эволюцион таълимот

Ламарк таълимотида табиий система ва тур масаласи

• Ламаркнинг асосий мақсади табиат ҳоди-саларини ўзаро боғлиқ ҳолда, яъни улар-нинг ҳақиқий тартибини ифодалайдиган табиий муносабатларни ўрганишдан ибо-рат бўлган. Сунъий равишда тузилган сис-темалар эса табиатни ўрганишга салбий таъсир кўрсатган, холос. Табиатдаги ҳақи-қий тартибни кашф этиш деганда, Ламарк организмлар қон-қариндошлигини ифода-ловчи генетик муносабатни, генеалогик классификацияни тушунади. Ламарк фик-рича, синф, туркум, авлод, тур каби система-тик категориялар сунъий, реал эмас. Табиатда фақат индивидлар — шахслар реал холос.

• Ламарк тур хақида

• Ламарк фикрига кўра, табиатда турлар жуда секинлик билан ўзгаради. Шу сабабли ҳам уни кузатиш қийин, инсон турларнинг ўзгариш жараёнини эмас, балки натижасини билади, холос. Ламарк турларнинг ўзгармаслиги ҳақидаги фикр нотўғрилигини исботлаш мақсадида инсон умри жуда қиска, турларнинг ўзгариши эса узоқ муддатли жараён, деб уқтиради.
• Турлар ўзгаришида вақт асосий омил сифатида муҳим аҳамиятга эга.

• Органик оламнинг градацияси

• Тирик мавжудотлар тузилишининг мураккаблик формасига қараб, табиатда маълум бир босқич — поғона бор. Ламарк уни градация деб атаган. Градация принципи умум биологик аҳамиятга эга бўлиб, эволюция жараёнининг асосий йўналиши ҳисобланади. Градация принципи, Ламарк қайд этишича, синфлар ва бошқа йирик таксономик гуруҳларни бир-бирига таққослаганда айниқса кўзга яққол ташланади.

• Ташқи муҳитнинг шакллантирувчи роли ҳақида

• Ламарк муҳит таъсирига жавоб реак-циясига қараб, барча организмларни 3 гуруҳга бўлган. Биринчи гуруҳга ўсим-ликлар. Иккинчи гуруҳга ташқи таъсир натижасида ҳаракатланувчи, содда ҳайвонлар (инфузориялар, полиплар, нурлилар ва чувалчанглар)ни киритади. Учинчи гуруҳга нерв системаси юксак даражада тузилган, такомиллашган барча бошқа ҳайвонларни киритади.

•