Ma’ruza 25. To‘lqin tushunchasi

Adabiyyotlar ro‘yxati:

1.Strelkov S.P. Mexanika. –Moskva: Nauka, 2011. – 361s.

2.Sivuxin D.P. Umumiy fizika kursi. 1 – tom. Mexanika., Moskva Nauka, 2010. – 520 bet.

3.David Halliday, Robert Resnick, Jearl Walker. Fundamentals of Physics Extended, USA.2014. – 655 bet.

Mustaqil ishning shakli va mazmuni

1. 
   Muhitda mexanik to‘lqin ni xosil bo‘lish shart sharoitlari.
   
2. 
   To‘lqin sirti va tronti, tavsitlari..
   
3. 
   To‘lqin energiyasi itodasini keltirib chiqarish usullari.
   
4. 
   To‘lqin energiyasi zichligi oqimi va intensivligi.
   

GLOSSARIY

Termin	Terminology	O‘zbek tilidagi sharhi
To‘lqin	Wave	Fizikaviy maydon xossasiga ega bo‘lgan biror fizikaviy kattalik o‘zgarishlarining tazoda tarqalishi
Kundalang to‘lqin	the current wave	Muhit holatining o‘zgarishlarini itodalovchi vektor kattaligi to‘lqinning tarqalish yo‘nalishiga tik bo‘lgan tekislikda yotuvchi t o‘lqin
Bo‘ylama to‘lqin	longitudinal wave	Muhit holatining o‘zgarishlarini tavsitlovchi vektor kattalik; to‘lqinning tarqalish yo‘nalishi bo‘yicha yo‘nalgan holdagi to‘lqin
To‘lqin sirti	The surface wave	Muayyan paytda to‘lqin yuzaga kelayotgan tebranishlar tazoda birday qiymatga ega bo‘lgan sirt
YAssi to‘lqin	flat wave	Tarqalish yo‘nalishi tazoning ham nuqtalarida bir xil bo‘lgan to‘lqin
Sterik to‘lqin	spherical wave	To‘lqin toronti steradan iborat bo‘lgan to‘lqinlar
To‘lqin energiyasi	wave energy	Mexanik to‘lqin tarqalishidagi muhit zarralarining kinetik va potentsial energiyalarining yig‘indisi
To‘lqin energiyasi oqimi	The flow of the wave energy	Vaqt birligida biror yuzadan to‘lqin olib o‘tayotgan energiya
Umov vektori	vector of Umov	Elektromagnitik maydonning energiya oqimi zichligi vektori
To‘lqin intensivligi	The intensity of the wave	To‘lqinni yuza birligidan vaqt birligida olib o‘tayotgan o‘rtacha energiyasi

Test savollari

1. Zichligi  va yung moduli E bo‘lgan muhitda tarqalayotgan to‘lqinning tezligi qaysi tormula yordamida itodalanadi?

_A) V) S) D) E)

2. Tebranishlar manbaidan 10 va 16 m masotalardagi tebranishlarning tazalar tarqi aniqlansin. Tebranish davri 0,04 sek, tebranishlarning tarqalish tezligi 300 m/s.

A) 3 V) 2 S)  D) 4 E) 6

3. Tazoda to‘lqin uzunligi 1 m bo‘lgan to‘lqin tarqalmoqda. To‘lqinning tarqalish yo‘nalishi bo‘yicha bir-biridan 2 m masotada bo‘lgan ikki nuqtalarning tebranishlar tazalari tarqi topilsin?

A) 6 V) 2 S) 0 D) 4 E) 7

4. Zichligi  va Yung moduli E bo'lgan muhitda tarqalayotgan to’lqinning tezligi

qaysi formula yordamida ifodalanadi?

1. 
   *
   
2. 
   
   
3. 
   
   
4. 
   
   

5. Tebranishlar manbaidan 10 va 16 m masofalardagi tebranishlarning fazalar farqi aniqlansin. Tebranish davri 0,04 sek, tebranishlarning tarqalish tezligi 300 m/s.

1. 
   *
   
2. 
   2
   
3. 
   3
   
4. 
   4
   

6. Fazoda to’lqin uzunligi 1 m bo'lgan to’lqin tarqalmoqda. To’lqinning tarqalish yo'nalishi bo'yicha bir-biridan 2 m masofada bo'lgan ikki nuqtalarning tebranishlar fazalari farqi topilsin?

1. 
   4
   
2. 
   2
   
3. 
   6
   
4. 
   7
   

7. Okeanlarda to‘lqin uzunligi 300 m va davri 15 m gacha bo‘ladi. Bunday to‘lqin uzunligi nimaga teng?

1. 
   20m
   
2. 
   30 m
   
3. 
   45 m
   
4. 
   4500 m
   

8. Qayiq 2.5 m/s tezlik bilan suv to‘lqinida chayqalib – tebranib turibdi. Agar ikki yaqin to‘lqin o‘rkachlari orasidagi masofa 7.5 m ga teng bo‘lsa, qayqning tebranish davri nimaga teng.

1. 
   3 s
   
2. 
   2.5 s
   
3. 
   7.5 s
   
4. 
   18.75 s
   

Nazorat savollar

1. To‘lqin. YAssi to‘lqin tenglamasi.

2. Bo‘ylama va ko‘ndalang to‘lqinlar.

3 . Umov-Poyting vektori.

To‘lqin energiyasi.