Маъруза №2 Мавзу: жисмоний тарбиянинг умумпедагогик воситалари ва услублари режа

Гигиеник омиллар
Жисмоний тарбия тизимининг соғломлаштиришга йўналтирилган 
тамойилини ҳаётга сингдириш учун жисмоний машғулот инсон ҳаёт 
фаолиятининг узвий қисми бўлиб қолиши керак. Бошқа томондан, 
жисмоний машқлар самарадорлиги фақат зарурий гигиеник мезонларга 
риоя қилинган тақдирдагина энг юқори бўлади. Ўзига хос воситалар 
сифатида 
гигиеник 
омиллар 
жисмоний 
тарбиянинг 
тўлақонли 
вазифаларини ечишда катта аҳамиятга эга. Педагогик жараён қанчалик 
яхши ташкиллаштирилган бўлмасин, машғулотлар санитарияга зид 
шароитларда ўтказилса, уйқу ва овқатланиш тартиби бузилса, у кутилган 
самарани бермайди. Мана шунинг учун ҳам жисмоний тарбиянинг мактаб 
дастурида ўқувчилар учун гигиеник билимлар ҳажмини аниқловчи назарий 
билим асослари берилган. 
Гигиеник омиллар шартли тарзда икки гуруҳга бўлинган: 
1. Жисмоний машқлар билан шуғулланишда, машғулотларнинг тўлақонли 
ўтиши учун шарт-шароит билан таъминловчи воситалар: меҳнатнинг 
шахсий ва ижтимоий гигиенаси меъёри, ўқиш, турмуш, дам олиш, 
овқатланиш воситалари; 
2. Жисмоний тарбия жараёнига тўғридан-тўғри киритиладиган воситалар: 
гигиеник меъёрлар билан мувофиқликда дам олиш ва юкламаларнинг 
оптимал тартиби, ташқи шароитлар яратиш (ҳавонинг тозалиги, етарлича 
ёруғлик даражаси ва бошқалар). 

---

Гигиеник омиллар меҳнат, дам олиш, овқатланиш, теварак-атрофдаги 
муҳитнинг шахсий ва ижтимоий гигиенаси тадбирларидан иборатдир. 
Жисмоний тарбия учун зарур бўлган гигиеник шароитларни таъминлашда 
моддий-техник база, спорт жиҳозлари, асбоб-анжомлар ва кийим-
кечакнинг қандай аҳволда эканлиги катта аҳамиятга эгадир. 
Гигиеник омиллар  шахсий ва жамоат гигиенаси талабларини ўз ичига 
олиб, меҳнат гигиенаси, овқатланиш, дам олиш ва ташқи муҳитнинг 
зарарли омиллари ва бошқалар жисмоний машқларни бажариш 
машғулотларида гигиеник талаб ва меъёрларга риоя қилишни тақазо этади. 
Улар жисмоний машқлар таъсирчанлигини, самарадорлигини оширишини 
илмий, амалий жиҳатдан исботланган. 
Жисмоний машқлар, табиатнинг соғломлаштирувчи кучлари ва 
гигиеник омилларни мунтазам равишда тартибли қўллаш инсон 
саломатлигини 
мустаҳкамлайди 
ва 
жисмоний 
қобилиятларини 
ривожлантиради.