Ma’ruza №2. Elektr stansiyalarida elektr energiya ishlab chiqarish. Reja

1.3.1 Bug‘ turbinali IESning ishlash prinsipi. 
Ishlab turgan IESlar ichida ko‘proq bug‘ turbinali issiqlik elektr stansiyalari 
o‘rin olgan. Bunday IESlarda yoqilg‘ining issiqlik energiyasi bug‘-generatori 
(qozon) – bug‘ olish uchun ishlatiladi, bu erda turbina rotorini, jumladan elektor 
generatorini xarakatga keltiruvchi suv bug‘ining juda katta bosimi va xarorati xosil 
buladi. 
Yoqilg‘i sifatida bunday ESlarda mazut yoki solyarka, xamad tabiiy gaz, 
qo‘mir, torf, slanets, boshqa so‘z bilan aytganda organik yoqilg‘ilarning barcha 
turdagilarga ishlatiladi. 
Bug‘–turbinali IESlarda ishlash prinsipi oddiy.
-
Avval yoqilg‘i qozon qurilmasi (bug‘-generatori)da maxsus yopish 
kamerasida bug‘ qozoni tagida yoqiladi, bunday katta miqdorda issiqlik ajralib, 
quvirlar ichida xarakatlanayotgan suvni bug‘ga aylantiradi; 
-
Bug‘ quvirlari orqali bug‘-turbinasiga uzatiladi; 
-
Bug‘ oqimi aylanish energiyasi elektr generatori o‘qiga beruvchi bug‘-turbina 
rotorini harakatga keltiradi va undan elektr energiyasi ishlab chiqarila boshlaydi. 
 
1.3 Rasm IESlarning ishlash prinsipini Renkin siklga asoslangan. 
- Bug‘ qozonida organik yoqilg‘ini kimyoviy energiyasi bug‘ining potensial 
energiyasiga aylantiradi. Qozondan chiqishda bug‘ potensial energiya zaxirasiga 

---

ega bo‘ladi. 
- Bu energiya bug‘ turbinasi parraklardagi mexanik energiyaga aytiladi. 
- turbina o‘qi elektr generator o‘qi bilan bog‘langan. 
- elektr generatorida mexanik energiyaga aylanadi. 
- turbinada sirkulyasion nasos yordamida etkazib beriladigan sovitilgan 
quvirlar to‘plami joylashgan kondensator tomon yo‘llaniladi. 
- bug‘dan issiqlik ajratib olinib kondensatsiyalanadi. 
Xosil bo‘lgan kondensat etkazib beruvchi nasos yordamida qozoga uzatiladi. 
Bug‘ IESlarining ikki turi mavjud. Bulardan keng tarqalgan kondensatsion 
turdagi bug‘-turbinali KES. Bunday IESlari faqat elektr energiyasi ishlab 
chiqariladi. Ularning F.I.K. 32-38% tashkil etadi. 
Bundan tashqari bug‘-turbinasidan keyingi issiqlikni utilizsiya qiluvchi va uni 
issiqlik energiyasi ko‘rinishida sanoat korxonalari va binolarni isitishga 
yuboruvchi issiqlik elektr markazlari (IEM) mavjud. Bunday IEM larda ham elektr 
ham issiqlik energiyasi ishlab chiqarilishi mumkin. IEMlarda yoqilg‘ini ishlatish 
koeffitsienti (YOIK) 55-70% tashkil etadi. 
1.4 Rasm Issiqlik beruvchi EIM ishlashining prinsial sxemasi