Маъруза №15 Маруза режаси

15.3. расм. Марказдан қочма насос: 
1 - кириш;2 – ишчи ғилдирак; 3 – тақсимловчи қувур; 4 - корпус
Бунда сўриш қувури орқали идишдан кўтарилган суюқлик камеранинг 
ўрта қисмига киради, сўнгра вал (1) орқали ҳаракатга келтирувчи иш ғилдираги 
(2) нинг кураклари (3) орасидан ўтиб, насос камераси (4) га тушади. Бу ерда 
марказдан қочма куч таъсирида ҳосил бўлган босим суюқликни ҳайдаш қувурига 
сиқиб чиқаради. 
Суюқликнинг ҳайдаш қувурида маълум миқдордаги тезлик билан 
таъминланиши учун ўтказувчи камера, йўналтирувчи аппарат (5) ва диффузор 
(6) каби бир қанча махсус мосламалардан фойдаланилади.
Марказдан қочма насоснинг схемаси 15.4-расмда келтирилган бўлиб, 
насоснинг ишлаш принципини шартли равишда кўрсатади.
Насос корпусининг тузилиши ҳам ҳайдаш баландлигининг юқори 
бўлишига катта таъсир қилади. Шунинг учун насоснинг корпусида сўрилиш 
йўли, спирал йўли ва йўналтирувчи аппаратлар мосланган бўлади.

---

Сўрилиш йўли – корпуснинг сўриш қувурчасидан иш ғилдирагига 
ўтишдаги каналидир. Суюқликнинг насосга сўриладиган йўлининг энг яхши 
шакли ўқ йўналишидаги конус кўринишида бўлади. 
Тезюрарлиги ўртача ва кичик бўлган насослар учун насосга сўрилиш йўли 
спирал шаклида бўлиши мумкин. Тезюрарлиги юқори бўлган насосларда эса ўқ 
бўйича сўрилиш тезликни 15 … 20 % оширувчи конфузор орқали амалга 
оширилади. Спирал кўринишдаги сўрилиш камераларини ҳисоблашда сўриш 
тезлиги С
сур
ғилдиракка кириш тезлиги с
1
га қараганда анча кичик қилиб 
олинади: С
сур
 = (0,85 . . . 0,70) с
1. 
Спирал йўл. Суюқликнинг насосдан чиқиш канали – спирал камера 
тузилиши содда бўлгани учун йўналтирувчи аппаратга қараганда қаршилиги кам 
бўлади (ФИК катта). Лекин спирал камеранинг каналларини механиқ усулда 
силлиқлаб бўлмайди. 
Сўнгги вақтларда металл қуйиш анча аниқ ва тоза бажарилгани учун 
спирал камералар кўпроқ қўлланила бошлади (ҳатто кўп поғонали насосларда 
ҳам қўлланилмокда). Иш ғилдирагидан чиққан суюқлик заррачаси спирал 
камеранинг бирор қисмига кирганда сўнг радиус бўйича ҳаракатланишда давом 
этиши билан бирга айланма ҳаракат ҳам қилиб, чиқиш томонга интилади ва 
ўзидан кейин келаётган заррачага ўз ўрнини бўшатиб беради. 
4 
3 
5 
6 
2 
1