Ma’ruza №14 rc va rl zanjirlarda o’tkinchi jarayonlar (1-qism)

O‘tish jarayonlarini klassik usul orqali tahlil qilish.
1. Elektr zanjirining kommutatsiyagacha bo‘lgan holati t=0 tahlil qilinadi, ya’ni zanjirdagi kalit holatiga qarab uning induktiv va sig‘im elemetlari orqali o‘tayotgan tok va kuchlanishlar aniqlanadi.
2. Zanjirning kommutatsiyadan keyingi holati uchun, ya’ni t holat uchun, o‘tish jarayoni tugagandan keyingi holat. Induktiv va sig‘im, qarshilik elemetlaridan o‘tgan tok va kuchlanishlar miqdori aniqlanadi.
Shu holatda zanjirning xarakteristik tenglamasi tuziladi, ya’ni zanjirdagi manba uziladi va induktiv, sig‘im elementlarini ifodalovchi kompleks qarshiliklar orqali tenglama tuziladi.
3. Ildizi ikkiga teng bo‘lgan tenglama yechiladi. Bunda P - kattalikning ildizi topiladi. Bu kattalik ko‘rsatgichli funksiyaning birligi bo‘lib, o‘tish jarayonida tok va kuchlanishlar qiymatlarining o‘zgarish tezligini aniqlaydi.
Bundan tashqari o‘tish jarayoning doimiy vaqtini ifodalovchi kattalik, hamda o‘tish jarayoning vaqti aniqlanadi.
4. Kommutatsiya qonunlariga asosan Tok va kuchlanishlarning majburiy va erkin tashkil etuvchilari topiladi. Bu holatda A – doimiy integral kattaligi aniqlanadi. Shu bosqichda elektr zanjir elementlarining tok va Kuchlanishlarining barcha qiymatlari aniqlanadi.
5. Tok va kuchlanishlarning barcha qiymatlari uchun vaqtga bog‘liq bshlgan grafiklari chiziladi.

O‘tish jarayonini ifodalovchi grafik 4 (to‘rt) bosqichdan iborat bo‘ladi:

1. Kommutatsiyagacha bo‘lgan holat.
2. Kommutatsiyadan keyingi holat.
3. Kommutatsiya vaqtidagi holat.
4. O‘tish jarayonini ifodalovchi holat.


Klassik usul uchun misol
Kommutatsiyagacha elektr zanjiri turg‘unlashgan holatda edi. Quyidagi qiy-matlar berilgan bo‘lsin:

14.3 – rasm. Qarshilik, sig’im vat ok manbaidan tashkil topgan elektr zanjiri.


C=100 mkF E=150 V
1. Kommutatsiyagacha va kommutatsiyadan keyingi holatlar uchun