Маъруза 14 Дастгоҳлар ҳақида умумий маълумот

---

Маъруза 14
Дастгоҳлар ҳақида умумий маълумот 
Конструкцион материалларни кесувчи асбоб воситасида қиринди йўниш билан чизма 
талабидаги шаклга ва ўлчамларига келтириш учун хизмат қиладиган машиналар 
дастгохлар дейилади. 
Дастгохларнинг турли хил конструкциялари бўлишига қарамай, хар бир дастгохда 
двигатель узатмалар ва иш бажарувчи механизмлари бўлиб улар ўзаро узвий боғланган . 
Металл кесиш дастгохлари технологик вазифаси ва фойдаланиладиган кесувчи 
асбобнинг турига, дастгох конструкциясининг хусусиятига, автоматлаштирилганлик 
даражасига, ишланган буюмнинг сифатига, ихтисослашганлик даражасига ва оғирлигига 
кўра классификацияланади. 
Технологик вазифаси ва фойдаланиладиган кесувчи асбобнинг турига кўра: токарлик, 
пармалаш, жилвирлаш, фрезалаш ва бошқалар. 
Конструкциясининг хусусиятига (асосий иш органларининг жойлашишига) кўра: 
вертикал, горизонтал, универсал дастгохлар, жумладан, горизонтал деразалаш, вертикал 
пармалаш ва бошқалар 
Автоматлаштирилганлик даражасига кўра: яримавтомат, автомат, автомат линиялар 
ва бошқалар. 
Аниқлик даражасига кўра: нормал аниқлаб берувчи ва юқори аниқлаб берувчи 
дастгохларга бўлинади. 
Юза тозалигига кўра: дагал ва тоза юза берувчи станоклар. 
Ихтисослашганлик даражасига кўра: универсал ва махсус дастгохларга бўлинади. 
Оғирлигига кўра: енгил (1 тоннагача), ўртача (10 тоннагача) ва оғир (10 тоннадан 
ортиқ) дастгохларга бўлинади. 
Дастгохсозлик саноатимиз ишлаб чиқарган металл кесувчи станоклар 9 та группага 
бўлинади. 
Дастгохни маркалашда 1-сон станокни группасини, 2- сон эса унинг турини ва сўнгги 
сонлар эса дастгохнинг характерли белгиларини кўрсатади. Сонлар орасидаги ёки 
сўнгидаги харфлар эса дастгохни ўзгартирилганлигини кўрсатади. 
Масалан: 1К62, 364, 6Н80, 2А135 ва хоказо.