Ma’ruza №1 оrgаnik kimyo fаni va uning

kimyoviy xossalari.

Reja:

1. Uch bog’ning tabiati va elektiron tuzilishi.

2. Birikish reaksiyalari: a) Elektrofil, b) Nukliofil, c) Radikal

3. Oksidlanish reaksiyalari.

4. Polimerlanish reaksiyalari. a) Chiziqli. b) Siklik

5. Kondensatsiyalanish reaksiyalari.

6. Almashinish reaksiyalari.

Tayanch iboralar: Alkin, Kuchirov, gidratlanish, elektrofil, nukliofil, radikal, karbon kislota, chiziqli, siklik, kondensatsiya, atsetilenid, tuz.
Atsetilen qatori uglevodorodlari reaksion qobiliyati juda yuqori bo’lgan birikmalardir. Ular molekulasida bir necha reaksion markazlar bo’lib, π – bog’lar uzilish hisobiga: radikal, elektrofil, nukleofil birikish reaksiyalariga kirishadi. sp – gibridlangan uglerod atomining boshqa uglerod atomlariga (sp², sp³ – gibridlangan) nisbatan elektromanfiyligi katta. Shu sababli atsetilen molekulasidagi uch bog’ tutgan uglerod atomidagi vodorodlar elektronlarini uglerodga berib oson proton ko’rinishida uziladi, shuning uchun ham kislotalik xarakteriga ega va almashinish reaksiyalariga kirishadi.

yoki

Bundan tashqari alkinlar dimerlanish, sikloolegomerlanish, polimerlanish, oksidlanish va boshqa reaksiyalarga ham kirishadi.

1. Katalitik gidrogenlanish.

Reaksiya bosqichma – bosqich boradi.

Bu reaksiya stereoselektivlikga ega emas. Chunki ham sis ham trans izomer hosil bo’ladi.