Ma’ruza №1 оrgаnik kimyo fаni va uning

Kimyoviy xossalari. Atsetilen qatori uglevodorodlari reaksion qobiliyati juda yuqori bo’lgan birikmalardir. Ular molekulasida bir necha reaksion markazlar bo’lib, ular π – bog’lar o’zilish hisobiga: radikal, elektrofil, nukleofil birikish reaksiyalariga kirishadi. sp – gibridlangan uglerod atomining boshqa uglerod atomlariga (sp², sp³ – gibridlangan) nisbatan elektromanfiyligi katta. Shu sababli atsetilen molekulasidagi uch bog’ tutgan uglerod atomidagi vodorodlar elektronlarini uglerodga berib oson proton ko’rinishida uziladi, shuning uchun xam kislotalik xarakteriga ega va almashinish reaksiyalariga kirishadi.

yoki

Bundan tashqari alkinlar dimerlanish, siklooleyumerlanish, polimerlanish, oksidlanish va boshqa reaksiyalarga ham kirishadi.

I.Birikish reaksiyalari.

1. 
   
   

3. Galoid vodorodning birikishi Markovnikov qoidasiga binoan boradi.

4. Gidratlanish reaksiyasi (Kucherov). Alkinlarga suvning, kislotalarning birikishi ham Markovnikov qoidasiga binoan amalga oshadi.

izomerlanish

Atsetal’degid

Atsetilenning gomologlaridan ketonlar hosil bo’ladi.

Siklik keton, siklopropenon

Spirtlar bilan reaksiyasi:

5.

oddiy efirning hosil bo’lishi.

6. Murakkab efirning hosil bo’lishi.

7.