Ma’ruza №1 mavzu: elektr mashinalarni va tarnsformatorlarni ta’mirlashni va tuzilmani tashkil qilish. Reja

Elektr mashinalarni ta’mirlashni rejalashtirish

Ta’mirlashni rejalashtirilayotganda «ta’mirlash sikli» tushunchasi qo’llaniladi. Tushunchada 2 ta rejalashtirilgan kapital ta’mirlash orasidagi kalendar vaqt tushuniladi. Yangi ishga tushirilayotgan qurilmada ta’mirlash sikliostida ishga tushirilgan vaqtdan to 1 chi rejalashtirilgan kapital ta’mirlashgacha bo’lgan kalendar vaqt tushuniladi. «Ta’mirlash sikli» ning davomiyligin ekspluatasiya shartlariga mustahkamlik ko’rsatkichi talablariga, ta’mirlashga yaroqliligi, tayyorlovchi zavod ko’rsatmalari bilan aniqlanadi. Odatda ta’mirlash sikli 8 soatli ish kunidan 41 soatli ish xaftasidan hisoblanadi. Qurilmaning ish sharoiti va real almashinib ishlash hisobga oluvchi EMP irin koeffisientlar bilan hisobga olnadi.

«Ta’mirlash siklini» muddatini grafikdan aniqlanadi.

– buzilib qolish chastotasi

t–vaqt

1.1-rasm. Texnik maxsulotning ishlash egriligi

1. Ta’mirlashdan so’ng ishlash vaqti. Ta’mirlashda sifatsiz material va ta’mirlash jarayoni buzilsa buzilib qolish chastotasi ortadi.

2. Qurilmaga normal ishlash etapi chastota vaqt bo’yiga o’zgarmas.

3. Qismlarni va umuman qurilmani eskirish vaqti.

Ta’mirlash siklini rejalashtirishda har bir transformatorda oson ta’mirlanadigan va ta’mirlanishiuchun ancha vaqt isitadigan qismlar borligini hisobga olinadi. SHuning uchun ekspluatasiyada kapital ta’mirlashlar orasida joriy va o’rtacha ta’mirlash o’tkaziladi.

Joriy ta’mirlash odatda asosiy texnologiya qurilmani maxsus to’xtatmasdan o’tkaziladi.

Kapital ta’mirlashda rezerv qurilma bo’lmasa asosiy texnologik jarayonni to’xtatib o’tkaziladi. SHuning uchun ta’mirlash sikli muddatini asosiy texnologik qurilmani ta’mirlash davri bilan moslashtiriladi. Bunday rejalashtirish joriy deyiladi. Joriy bilan bir qatorda operativ rejalashtirish ham bo’ladi. Ularni tarmoq grafiklari bilan ishlatiladi.

Ikkita rejaviy kapital ta’mirlash orasidagi vaqt T_pl ta’mirlash siklining davomiyligi bilan T_tabl., u esa normal ekspluatasiya sharoitidan va elektr mashinani 2 ta smenli ishdan aniqlanadi. (ilov 8). Ikkita kapital ta’mirlash orasida bir necha joriy ta’mirlash o’tkaziladi. Ikkita rejaviy joriy ta’mirlash orasidagi vaqt t_pl ta’mirlashlar orasidagi vaqt t_tabl qiymati (ilova 8).

Kapital va joriy ta’mirlashlar orasidagi ishlashning rejaviy davomiyligi

T_pl = T_tabl_k_r_i_o_s

t_pl = t_tabl_k_r_i_o_s

_k– EM ning real yuklama xarakterlanishi bilvosita hisobga oluvchi koeffisient.

_k–0,75 kollektorli EM.

_i –1 qolgan mashinalari uchun.

_r–mashianing ishlash sxemasini va k_sm smena sonini hisobga oluvchi koeffisient.

₀=_o=1 yordamchi qurilma hisoblangan EM uchun

₀=0,85, _o=0,7 asosiy qurilma hisoblangan EM uchun

_i– foydalanish koeffisienti haqiqiy ehtiyoj koeffisientini k_f.s. me’yoriy ehtiyoj koeffisientiga k_s nisbat bilan aniqlanadi.

_s =1 stasionar qurilmada o’rnatilgan EM uchun.

_s =0,6 ko’chma elektr qurilmalarni uchun.

1.1-jadval

Kfs/ks	0,5	0,75	1	1,1	1,2	1,3
i	1,3	1,1	1	0,9	0,8	0,7
ksm	1	1,25	1,5	1,75	2	2,53
r	2	1,6	1,35	1,13	1	0,80,67

k_s haqiqiy ehtiyoxi koeffisienti korxonaning max yuklamasini R_max (sex alohida 4/2) unga o’rnatilgan elektr priemniklarni R_u (ED, elektr texnologik jarayon, yoritkichlarni) nisatiga aytiladi. K_s=R_max/P₄.

Korxonaning haqiqiy yuklamasi hisoblashgandan farq qilishi mumkin. Shuningdek elektr energiyani qabul qi\luvchilarning yig`indi quvvatlari ham farq qilinish mumkin. Shuning uchun k_s (ilova 8) bir qatorda haqiqiy ehtiyoj koeffisienti k_fs kiritiladi.

Qabul qiluvchilarning haqiqiy o’rnatilgan quvvati R_fu dan va max yuklamaning bir soatdagi o’rtacha haqiqiy quvvatini R_fmax tajriba asosida aniqlanadi. K_fs qancha katta bo’lsa korxonada o’rnatilgan EM larni o’rtacha yuklamasi kata bo’ladi.

K_fs=R_fmax/P_f.u.

Shunday qilib har bir EM uchun kpitpl va joriy ta’mirlashlar orasidagi vaqtni aniqlash va ularni o’tkazishni kalendar grafigini tuzi shva asosiy texnologik qurilmani ta’mirlash grafigiga moslash mumkin.

Ta’mirlashni rejalashtirilayotganda «ta’mirlash tsikli» tushunchasi qo`llaniladi. Tushunchada 2 ta rejalashtirilgan kapital ta’mirlash orasidagi kalendar vaqt tushuniladi. YAngi ishga tushirilayotgan qurilmada ta’mirlash tsikliostida ishga tushirilgan vaqtdan to 1 chi rejalashtirilgan kapital ta’mirlashgacha bo`lgan kalendar vaqt tushuniladi. «Ta’mirlash tsikli» ning davomiyligin ekspluatatsiya shartlariga mustahkamlik ko`rsatkichi talablariga, ta’mirlashga yaroqliligi, tayyorlovchi zavod ko`rsatmalari bilan aniqlanadi. Odatda ta’mirlash tsikli 8 soatli ish kunidan 41 soatli ish xaftasidan hisoblanadi. Qurilmaning ish sharoiti va real almashinib ishlash hisobga oluvchi EMP irin koeffitsientlar bilan hisobga olinadi.

Ta’mirlash tsiklini rejalashtirishda har bir transformatorda oson ta’mirlanadigan va ta’mirlanishiuchun ancha vaqt isitadigan qismlar borligini hisobga olinadi. SHuning uchun ekspluatatsiyada kapital ta’mirlashlar orasida joriy va o`rtacha ta’mirlash o`tkaziladi.

Joriy ta’mirlash odatda asosiy texnologiya qurilmani maxsus to`xtatmasdan o`tkaziladi.

Kapital ta’mirlashda rezerv qurilma bo`lmasa asosiy texnologik jarayonni to`xtatib o`tkaziladi. Shuning uchun ta’mirlash sikli muddatini asosiy texnologik qurilmani ta’mirlash davri bilan moslashtiriladi. Bunday rejalashtirish joriy deyiladi. Joriy bilan bir qatorda operativ rejalashtirish ham bo`ladi. Ularni tarmoq grafiklari bilan ishlatiladi.

Ikkita rejaviy kapital ta’mirlash orasidagi vaqt T_pl ta’mirlash siklining davomiyligi bilan T_tabl., u esa normal ekspluatatsiya sharoitidan va elektr mashinani 2 ta smenli ishdan aniqlanadi. Ikkita kapital ta’mirlash orasida bir necha joriy ta’mirlash o`tkaziladi.

1^*. Mashinani tashqaridan tekshirish.

2^*. Korpusga nisbatan va chulg`amlar orasidagi chulg`am izolyatsiyasini qarshiligini aniqlash (500 V megoometr bilan o`lchanadi).

3^*. Sovuq holatdagi chulg`amning qarshiligini o`zgarmas tokda o`lchash.

4^*. Katta aylanish chastotali mashinaning sinovi.

5^*. CHulg`amlararo va korpusga nisbatan chulg`am izolyatsiyalarini elektr mustahkamligini tekshirish.

6^*. YAkor chulg`amlarining o`ramlararo izolyatsiyasining elektr mustahkamligini tekshirish.

7^*. Salt ishlash holatida motorning aylanish chastotasini yoki generatorning qo`zg`atish tokini aniqlash.

8^*. Nominal yuk va qisqa vaqt tok bo`yicha o`ta yuklangan mashinaning kommutatsiyasini tekshirish.

9. Salt ishlash tavsifini aniqlash.

10.Generatornning tashqi tavsifini yoki motorning mexanik (tezlik) tavsiflarini aniqlash.

11. Motorning ish tavsifini aniqlash.

12. Generator va motorni rostlash tavsifini aniqlash R<500kVt.

13. Mashinaning qizish sinovlari.

14. Uchqunsiz ishlash oralig`ini aniqlash (qo`shimcha qutbli mashinalar uchun).

15. FIK. va quvvat isroflarini aniqlash.

16. Kollektorning tepkili to`lqinlanishini o`lchash.

17. Vibratsiya darajasini o`lchash.

18. Radio to`siq darajasini aniqlash.

19. Shovqin darajasini aniqlash.

20. Yakorning inertsiya momentini aniqlash.

21. Sovituvchi gazning sarfini aniqlash

Mashinaning yig`ish sifatini tekshirish. Mashinaning yig`ish sifati va asosiy o`rnatishga oid o`lchamlar tekshiriladi. YAkor bilan qo`shimcha qutb orasidagi havo oralig`ining o`lchamlari, aylana bo`yicha qutblarning bir xil masofada joylashishi, chœtkalarning kollektor aylanasida joylashishini cho`tka tutqichning kollektorning ishchi yuzasiga tegib turishi, chiqish klemmalarini to`g`ri markirovka qilinishi ko`riladi.  havo oralig`ini har bir qutbning markazida o`lchanadi.

Nazorat savollari

1. 
   Fan haqida tushunchayiz?
   
2. 
   Elektr mashinalarni sinash deganda nima tushunasiz?