Ma’ruza 1 Mavzu: Bioreologiya Reja: Suyuqlik va gazlarning asosiy xossasi – yopishqoqlik

Gagen-Puazeyl fo’rmulasi
Shunday qilib, naydan oqib o’tayotgan suyuqlikning hajmi radiusning to’rtinchi darajasi, bosim gradiyenti va vaqtga to’g’ri proporsional va yopishqoqlik koeffitsentiga teskari proporsionaldir.
kattalikni gidravlik qarshilik deyiladi. Nayning radiusi kichiklashgan sari undagi suyuqlik katta qarshilikka uchraydi. Masalan: nay radiusi ikki marta kamaysa gidravlik qarshilik 16 marta ortadi.
Laminar oqim deb, bir-biri bilan aralashmasdan har xil tezlikda harakatlanuvchi qatlamlar oqimiga aytiladi.
Turbulent oqim deb suyuqlik qatlamlarrining bir-biri bilan aralashib, katta tezlikda oqishiga aytiladi.
Turbulent oqim, uyurmali oqim xarakteriga ega bo’lib, shovqin bilan kuzatiladi. Bunday oqim nay kesimining o’zgarish joyida, tarmoqlangan qismida zarrlangan joylarida kuzatiladi.
Gagen -Puazeyl formulasida
м
v= η/p – kinematik yopishqoqlik. Uning o’lchov birligi m2/s (SI) va sm2/s=stoks (SGS);
1stoks=10-4m2/s. Laminar oqim turbulent oqimga o’tadigan holatdagi Reynolds soni kritik holat deyiladi. Silliq naylar uchun Rekrit≈2300.
Oqim xarakterini ifodalash uchun Reynolds soni degan kattalik kiritiladi !
p – zichlik, v – oqim tezligi, D – nayning diametri.
Suyuqlik molekulalari suyuqlikning ichki hajmiga tortiladi. Shuning uchun suyuqlikning sirti tarang holga keladi,uni sirt taranglik deyiladi. Bu sirt molekulalarining o’zaro bog’lanishi tufayli yuzaga keladi. Sirt taranglik sirt taranglik koeffisenti bilan xarakterlanadi.
Sirt taranglik koeffisenti son jihatdan sirtni chegaralab turuvchi kontur uzunligiga ta’sir etuvchi sirt taranglik kuchiga teng.

Sirt taranglik koeffisentiga yana quydagicha ta’rif berish mumkin:Sirt taranglik koeffisenti son jixatdan mоlekulalarning sirtni xosil qilish uchun sarflaydigan ishini shu sirt yuzasiga nisbatiga teng :
Sirt taranglik
Temperatura ortishi bilan molekulalar orasidagi masofa ortadi va ular orasidagi bog’lanish kamayadi, sirt taranglik koeffisenti kamayadi. Sirt taranglik koeffisenti va temperatura orasidagi bog’lanish quyidagicha ifodalanadi: