Маъруза №1. Мавзу: Асосий тушунчалар. Ишлаб чиқариш ва технологик жараёнлар

Ёрдамчи ишлаб чиқариш жараёнида ишлаб чиқарилган маҳсулот заводнинг ўзида ишлатилади. Масалан, Асакадаги УзДЭУ қўшма корхонасидаги асбобсозлик цехи кузов цехи учун штамплар ва турли ускуналар тайёрлаб беради, ишдан чиққан жиҳозларни таъмирлайди. Яъни бу цехнинг ишлаб чиқарган маҳсулоти аҳолига реализация қилинмайди, аммо у асосий ишлаб чиқаришнинг узлуксизлигини таъминлайди. Ҳар қандай маҳсулот жумладан, автомобиллар ҳам хизмат кўрсатувчи ишлаб чиқаришга боғлиқ бўлиб, уларнинг асосий вазифаси асосий ишлаб чиқаришни таъминлашдир.

• Ёрдамчи ишлаб чиқариш жараёнида ишлаб чиқарилган маҳсулот заводнинг ўзида ишлатилади. Масалан, Асакадаги УзДЭУ қўшма корхонасидаги асбобсозлик цехи кузов цехи учун штамплар ва турли ускуналар тайёрлаб беради, ишдан чиққан жиҳозларни таъмирлайди. Яъни бу цехнинг ишлаб чиқарган маҳсулоти аҳолига реализация қилинмайди, аммо у асосий ишлаб чиқаришнинг узлуксизлигини таъминлайди. Ҳар қандай маҳсулот жумладан, автомобиллар ҳам хизмат кўрсатувчи ишлаб чиқаришга боғлиқ бўлиб, уларнинг асосий вазифаси асосий ишлаб чиқаришни таъминлашдир.

Ишлаб чиқариш жараёнини умумий ҳолда қуйидагича кўринишда ифодалаш мумкин:

Технологик жараён деб хом ашёнинг аста—секин ўзгариб боришида ишчининг ва меҳнат қуролининг ҳамма ҳаракатларини қамраб олган ишлаб чиқариш жараёнининг бир бўлагига айтилади.

• Технологик жараён деб хом ашёнинг аста—секин ўзгариб боришида ишчининг ва меҳнат қуролининг ҳамма ҳаракатларини қамраб олган ишлаб чиқариш жараёнининг бир бўлагига айтилади.
• Технологик жараён ишлаб чиқариш объектининг шакли, ўлчамлари механик хусусиятлари (материалнинг, заготовканинг, яримфабрикатнинг, деталнинг) ёки алоҳида олинган деталларнинг ўзаро алоқалари ўзгаради (йиғиш). Одатда технологик жараён деталга ёки буюмга нисбатан қаралади, ишлаб чиқариш жараёни эса — цехга ёки участкага нисбатан қаралади.

Кўп миқдордаги бир хил деталларни ёки бир турдаги йиғиш бирликларини тайёрлаш технологиясини бўлакларга бўлганда шундай бўлиш керакки, уларни бир хил вақт бирлиги ичида бир иш жойида бажариш мумкин бўлсин. Шундай қилиб технологик жараён ўз навбатида технологик амаллардан ташкил топади.

• Кўп миқдордаги бир хил деталларни ёки бир турдаги йиғиш бирликларини тайёрлаш технологиясини бўлакларга бўлганда шундай бўлиш керакки, уларни бир хил вақт бирлиги ичида бир иш жойида бажариш мумкин бўлсин. Шундай қилиб технологик жараён ўз навбатида технологик амаллардан ташкил топади.
• Технологик амал деб бир иш жойида бажариладиган ва тех нологик жараённинг тугалланган бир қисмига айтилади. Масалан, цилиндрлар блоки гилзасини йўниш, хонинглаш ёки сийқалаш. Булар алоҳида олинганда ҳар бири бир амал бўлиб, комплекс ҳолда эса цилиндрлар блоки гилзасига механик ишлов бериш технологик жараёнини ҳосил қилади.
• Технологик амал ўз навбатида технологик ўтишлардан ташкил топади.