Маъруза 1 Коллоид ва нанокимёнинг янги мустақил фан сифатида ривожланиши

 

---

Нима учун олимларни наноўлчам қизиқтириб қўйди? 
Масалан олтин нанозаррачаси, у катта умумий сиртга эга эканлиги 
аниқланган. Олтин нанозаррачалари сувда тенг тақсимланади ва коллоид 
эритма золь хосил қилади. Заррачаларни ўлчамига қараб, олтин золини ранги 
ўзгариб туради қизил, сариқ, олов ранг баъзида яшилга. Олтин золини 
кимёвий жихатдан тайёрланиши тарихдан маълум ва илдизи қадимги кимё 
тарихи билан боғлиқдир. Маълумотларга қараганда “хаёт эликсири” олтин 
золи эканлиги ва қадимдан олтиндан олинганлиги тахмин қилинади. 
“Эрувчан олтин” ни тайёрлаш ва уни тиббиётда қўллаш машхур врач, 
шифокор Парацельс XVI асрда яшаб ўтган ва олтин коллоиди бўйича 
кўпгина тадқиқотларни ўтказган. Лекин олтин коллоиди XIX асрда 
олимларни қизиқтириб қўйган ва тайёрланган золлар ҳалигача сақланиб 
келинади.
Бу золларнинг олиниши Алкимё билан боғлиқ: – (алхимия), мақсад ҳар 
қандай металлни гўё олтинга айлантирадиган “фалсафа тошини”, ҳар қандай 
касалликни даволайдиган ва одамни ёшартирадиган “оби ҳаётни” излашдан 
иборат эди. Алкимё (алхимия) тушунчаси шарқ мамлакатларида янги эрадан 
кўп асрлар илгари яратилган ва айниқса ўрта асрларда тараққий этган эди. Бу 
атама, тушунча XI асрларда ғарбий Европага ўтди ва Ғарбий Европада XVI 
асрдан сўнг ҳам учраб турди. Алкимё сўзидаги “ал” қўшимчаси қадимдан 
мавжуд бўлган кимё (химия) сўзига VIII асрларда араблар томонидан 
қўшилган эди. Турли даврларда алкимё тушунчасига турли тус берилди. 
М.В.Ломоносов томонидан (1711-1765 йилларда) ўзининг материалистик 
фикрлари асосида яратилган атомистик таълимоти кимёни ҳақиқий фан 
йўлига туширди ва алкимё (алхимия) батамом тугатилди.