Ma’ruza 1 kirish kirish. E

1.3. Ideal va real energiya bozorlarining mezonlari

G‘arbiy bozor iqtisodiyoti bozorni xohishimiz darajasida xizmat ko‘rsatishini kafolatlovchi shartlarga katta e’tibor bermoqda. Bozor funksiyasi to‘g‘ri olib borilayotganini aniqlash uchun ko‘pgina mezonlar o‘rnatilgan. Bu mezonlar muxokama qilinadi va diskussiya natijasida energetika bozorlari mukammallikdan ancha yiroqdaliklari isbotlangan.

Erkin raqobatdagi bozorlarning mavjudligi, yaxshi nazariy asos, resurslarni bir faoliyatdan boshqasiga silliq almashtirish va bunda kriminalni yo‘qligi bozor uchun resurslarni samarali taqsimlashni amalga oshiruvchi asosiy mexanizmlardan bo‘ladi, bularning sifatida energiya resurslarni olish mumkin.

Real bozorlar bunday mezonlarga javob bermaydi, va shunga hamda barcha nomukammalliklarga qaramasdan, energiyani ishlatish bilan boshqa tovar va xizmatlar orasida resurslarni optimal taqsimlash, bozorning, hech bo‘lmaganda iste’molchi tomonidan, javob reaksiyasi bo‘ladi.

Energiya bozorlarining kontekstida quyidagi bozoriy nomukammalliklarni muxokama qilish zaruriyati tug‘iladi:

• 
  davlat ishtiroki;
  
• 
  yuridik korxona;
  
• 
  tashqi ta’sir;
  
• 
  natural(tabiiy) monopoliyalar;
  
• 
  mavjud alternativalar to‘g‘risida bilimning yo‘qligi;
  
• 
  uzoq muddat ishlaydigan qurilma va vositalarning o‘zgarishlarini noma’lumligi;
  
• 
  resurslarni holdan toyishi.
  

Ushbu barcha faktorlar ratsional tanlash obrazlarini og‘ish tomonga olib kelish tendensiyasiga ega, bu energiyadan foydalanishning xususiy maqsadlari va energiyani konservatsiya qilish obrazlari millat nuqtai nazaridan optimal deb tanlab olinganlardan o‘zida namoyon bo‘ladi (ya’ni iqtisodiy samaradorlik mezonlariga asoslanib).