Маъруза №1 Кимёнинг асосий тушунча ва

5. Корпускулалар бир хил заррачалардан тузилиши мумкин, бунда бир жинсли корпускулалар ҳосил бўлади, бир жинсли корпускулалар оддий модданинг заррачаларидир; корпускулалар турли заррачалардан таркиб топса, ҳар хил жинсли корпускулалар ҳосил бўлади, бўлар мураккаб модда, яъни кимёвий бирикма заррачаларидир.

• 5. Корпускулалар бир хил заррачалардан тузилиши мумкин, бунда бир жинсли корпускулалар ҳосил бўлади, бир жинсли корпускулалар оддий модданинг заррачаларидир; корпускулалар турли заррачалардан таркиб топса, ҳар хил жинсли корпускулалар ҳосил бўлади, бўлар мураккаб модда, яъни кимёвий бирикма заррачаларидир.
• 6. Корпускуланинг хоссалари уни ташқил этган заррачаларнинг хоссалари, сони ва жойлашишига боғлиқ. Шунинг учун моддаларнинг тури ниҳоятда кўп.
• М.В.Ломоносов қизиш, совиш ва кимёвий ўзгаришлар корпускулаларнинг ҳаракатидан келиб чиқади, деган фикрни илгари сурди ҳамда атом ва молекула тушунчаларини, улар орасидаги фарқни биринчи бўлиб ойдинлаштириб берди.

Массалар сақланиш қонуни

• Массалар сақланиш қонуни
• Атом-молекуляр таълимот асосида М.В.Ломоносов қуйидаги хулосага келди: «Табиатда содир бўладиган ҳар қандай ўзгаришнинг моҳияти шундан иборатки, бирор жисмдан қанча миқдорда камайса, иккинчи жисмга шунча миқдорда қўшилади. Демак, материя бир жойда қанча камайса, иккинчи жойда шунча кўпаяди».
• Кейинчалик, олимлар томонидан тажрибалар асосида бу хулосани тасдиқладилар. Бу қонун - массалар сақланиш қонуни ҳозирги кунда шундай таърифланади:
• «Реакцияга киришувчи моддалар массаси ҳосил бўлган янги моддалар массасига тенг бўлади».
• Бундан «бордан йўқ бўлмайди, йўқдан бор бўлмайди» деган хулоса келиб чиқади.

Таркибнинг доимийлик қонуни

• Таркибнинг доимийлик қонуни
• Бу қонунни ХIХ асрнинг бошларида француз олими И.Пруст кашф этди:
• «Ҳар қандай кимёвий тоза бирикманинг сифат ва миқдорий таркиби, бу бирикма қайси йўл билан ҳосил қилинишидан қатъи назар, ҳамма вақт бир хил бўлади».
• Масалан, сув қандай йўл билан олинишидан қатъи назар, унинг таркибига кирган водород ва кислород миқдори 1:8 оғирлик нисбатда бўлади.