Ma’ruza 1 Elektr energiya sifatini ko‘rsatuvchi asosiy kattaliklar. Reja

2. Kuchlanish og‘ishining keltiradigan zararlarini aniqlash
Elektroenergiya iste’molchilarining tavsiflarini kuchlanish bo‘yicha texnik va iqtisodiy qismlarga bo‘lish mumkin.
Texnik tavsiflar bular yuritgichlarning aylanish chastotasi, elektropechlarida eritish vaqti, yoritish qurilmalarida yorug‘lik oqimi va elektr yuritgichlar iste’mol qilayotgan aktiv quvvatni kuchlanish bilan bog‘liqligi tushuniladi.
Kuchlanish og‘ishidagi iqtisodiy zararni texnik tavsifga ta’sir qiluvchi kuchlanish ko‘rsatgichlari mavjud bo‘lganda aniqlash mumkin.
Y=3(U) - 3(U_nom)
3(U) – xakikiy U kuchlanishda maxsulot ishlab chiqarish uchun ketgan sarf -xarajatlar
3(U_nom) – nominal U_nom kuchlanishda mahsulot ishlab chiqarish uchun ketgan sarf – harajatlar.
Kuchlanish og‘ishi ta’siri bilan elektr iste’molchilari bilan bo‘lgan harajatlar iqtisodiy tavsifi deyiladi.
Y= f(U)
Iqtisodiy tavsif yordamida kuchlanishning optimal tartiblar va uning saqlanishning samarador usullarini aniqlash mumkin.
Iqtisodiy tavsifning natijaviy xulosasiga ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, elektr energiyaga ketgan sarf – harajatlar va iste’molchilarning ishlash muddatidagi xarajatlar kiradi. Asinxron yuritgich kuchlanish og‘ishida ishlaganda ishlab chiqarish mexanizmda quyidagi sarf-xarajatlarni keltirib chiqaradi.


Y=Y₁+Y₂+Y₃+Y₄
Bu erda Y1 –– unumdorlikni o‘zgarishi bilan bog‘liq sarf-harajatlar.
Y₁=( P_nom – P ) t
Bu erda P_nomva P yuritgichning nominal va kuchlanish og‘ishi bilan ishlaganda bir soatdagi unumdorligi.
α -shu mexanizm yordamida ishlab chiqarilgan mahsulot soni.
t-sarf-xarajatlarning aniqlash vaqti.
Asinxron yuritgichning zarar bilan ishlayotgandagi aktiv Y₂va reaktiv Y₃ kuvvatlar yig‘indisining tashkil etuvchilari quyidagilar:
Y₂(P-P_nom)C₀t; Y₃=(Q-Q_nom)C₀tk_ip
R_nom R – yuritgichning nominal va kuchlanish og‘ishida iste’mol qilgan aktiv quvvati;
Q, Q_nom – xuddi shunday reaktiv quvvat uchun;
So – sarflangan 1kVt-soat elektr energiya narxi,
K_np – isrofning o‘zgarishi koeffitsienti kVt/kVar.
YUritgichning ishlash muddatining kuchlanish og‘ishidan o‘zgarishi kuyidagicha:

Bu erda S_yu – yuritgichning narxi,
V – nominal kuchlanish bilan ishlaydigan yuritgichning ishlash muddati.
Izolyasiyani nisbiy nurashi kuyidagicha.

Bu erda K_z – yuritgichning yuklanish koeffitsienti.