Ma’ruza – 9 Mavzu: Yorug‘lik dispersiyasi va qutblanishi. Reja

16.6 – расм. 
n

16.9 – расм. 









Д 
О
1 
е 
С 
В 
А 
О’
О
48

канада бальзами 
табиий 
нур 
16.10 – расм. 

---

tekisligini anqlash uchun ham foydalanish mumkin. Shunday maqsadda 
ishlatiladigan polyarizator-analizator deb ataladi. 
Polyarizator vazifasini o‘tayotgan turmalin plastinkaga perpendikulyar ravishda 
tabiiy nur tushayotgan bo‘lsin. Polyarizatordan o‘tgan nur yassi qutblangan bo‘lib, 
uning yo‘liga ikkinchi turmalin plastinkasini joylashtirilsa, u analizator (A) 
vazifasini bajaradi. P- polyarizator A-analizator. Tajribani ko‘rsatishicha, P va A 
ning optik o‘qlarining yo‘nalishlari o‘zaro parallel bo‘lsa (a-holat) P dan o‘tgan 
yorug‘likni A to‘liq o‘tkazmaydi, ya’ni I=I
0
bo‘ladi.
Agar P va A ning optik o‘qlari o‘zaro perpendikulyar bo‘lsa ( b-holat) A dan 
yorug‘lik mutloq o‘tmaydi, ya’ni I=0 bo‘ladi. 
Agar 0<
α<π/2
bo‘lsa analizatordan o‘tgan yorug‘lik intensivligi 0
0
bo‘ladi. 
Malyus 
qonuniga 
asosan, 
analizatordan o‘tgan yorug‘lik 
intensivligi analizator ( A) va 
polyarizator (P) ning optik o‘qlari 
orasidagi 
burchak kosinusining kvadratiga 
proporsionaldir, ya’ni
I =
 I
0
cos
2
 α
bo‘lib, 
bu 
ifoda 
Malyus 
qonunining formulasidir. 
bunda: I- Polyarizatordan o‘tgan 
yorug‘lik 
intensivligi. 
I
0
- Analizatordan o‘tgan yorug‘lik intensivligi, 
Agar bir turmalin plastinkasi orqasiga ikkinchi turmalin plastikasi 
joylashtirilsa, birinchisi qutblagich, ikkinchisi tahlilchi (analizator) deyiladi
.
NAZORAT UCHUN SAVOLLAR 
1. Yorug‘lik dispersiyasi deb nimaga aytiladi? 
2. Normal va anamal dispersiyalarni tushuntiring. 
3.Yorug‘likni qutublanish hodisasini tushuntiring? 
4.Bryuster burchagini izohlang? 
5.Polyarizator nima? 
6.Nikol prizmasini izohlang? 
7.Analizator nima? 
8.Malyus qonunini izohlang? 
а-расм 
б-расм 
в-расм