Ma’ruza – 9 Mavzu: Yorug‘lik dispersiyasi va qutblanishi. Reja

---

Ma’ruza – 9 
 
Mavzu: Yorug‘lik dispersiyasi va qutblanishi
.
 
 
Reja: 
1. Dispersiya
 
hodisasi 
2. Normal va anomal dispersiya
3.Tabiiy va qutblangan yorug‘lik. 
4.Yorug‘likni qutblanishi. Malyus qonuni 
Tayanch iboralar: 
 
Normal va anomal dispersiya, tabiiy nur, qutblangan nur, Malyus qonuni. 
 
Moddalar sindirish ko‘rsatgichining yorulik to‘lqin uzunligi (chastotasi) ga 
bog‘liqligi yorug‘likning dispersiyasi deyiladi.
Nyuton tajribalar asosida yorug‘lik dispersiyasini 
kashf etdi. Nyuton prizmaga tushayotgan. «oq yorug‘lik» 
qizildan binafshagacha rangdagi yorug‘lik spektrga 
ajralishini aniqladi(1 – rasm.). Tajribalardan shular 
ma’lum bo‘ldiki, turli moddalardan yasalgan prizmalarda 
bir xil chastotali (

=const) nurlar turlicha burchakka 
og‘adi: yoki bir xil chastotalar intervali 

=

2
-

1
ga mos 
bo‘lgan spektr qismining kengliklari turli prizmalarda turlicha bo‘ladi.
Chastota ortishi bilan moddaning sindirish ko‘rsatkichi ham ortib borsa, 
ya’ni 
0




n
bo‘lsa, bu 
moddadagi yorug‘likning 
dispersiyasi 
normal 
dispersiya deyiladi
(2 – 
rasm). 
Agar 
chastota 
ortishi bilan moddaning 
sindirish 
ko‘rsatkichi 
kamaysa (3 – rasm), 
ya’ni 
0




n
bo‘lsa, bunday moddadagi yorug‘lik dispersiyasini 
anomal dispersiya
deyiladi. 
Shisha uchun oq yorug‘lik sohasining barcha qismlarida normal dispersiya,
ulptrabinafsha va infraqizil sohalarning ba’zi qismlarida