Ma’rupov akmaljon

 

6-§  O`SIMLIK TO`QIMALARI 

To`qimani o`rganuvchi fan – gistologiya 

 

1.  To`qima tushunchasida hujayraning qaysi hususiyatlari o`xshash bo`ladi?—1.kelib chiqishi (filogeniyasi) 2.shakli  

3.bajaradigan vazifasi. 

2.  To`qima tushunchasini kimning qaysi asarida keltirilgan?—1682 y N.Gryuning “O`simliklar     

 anatomiyasi” nomli kitobida fanga kiritilgan. 

3.  Qaysi o`simlikning tanasida suv saqlovchi parenxima hujayralar mavjud?—cho`llarda o`suvchi  

kaktuslarda. 

4.   Poya va bargida suv saqlovchi o`simliklar qayerlarda uchraydi?—cho`llarda. 

5.  Epiderma to`qimasini tashqi tomonda nima qoplab turadi?—kutikila yoki mum. 

6.  O`simliklardagi kutikula va mumning vazifasi?—suvni kam buglatish. 

7.  Barglar va yashil poyalardagi og`izchalarning vazifasi?—gazlar almashinuvida, suv bug`latishda. 

8.   Ikkilamchi qoplovchi to`qima bu?—periderma. 

9.   Birlamchi qoplovchi to`qima bu-?—epiderma. 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov  

@biologiya_fardu telegram kanali 

18 

10.  Qaysi o`simliklarda epiderma, peridermaga almashinadi?—ko`p yillik o`simliklarda. 

11.  Periderma to`qimasi nimalardan tashkil topgan?—po`kak va boshqa hujayralardan. 

12.  Po`kak nima uchun o`zidan suv va gazlarni o`tkazmaydi?—qobig`iga maxsus yog`simon modda    

 (suberin) shimilganligi uchun. 

13.  Suberin qaysi to`qimaga kiradi?--qoplovchi. 

14.   Qaysi `simliklarning tanasi va ildizida har yili po`kak to`qimasining yangi qavati shakllanadi?—  

  daraxt va butalar tanasida. 

15.   Po`stloq qanday shakllanadi?—Daraxt va butalar o`simliklarining tanasi va ildizida har yili po`kak     

  to`qimasining yangi qavati shakllanishidan. 

16.  Nima uchun daraxt va butalarning tanasida yoriqlar paydo bo`ladi?—Po`stloq qavati hujayralari   

  chozilish xususiyatiga ega bo`lmaganligi uchun. 

17.  Cho`zilish xususiyatiga ega bo`lmagan xujayralar qayerda bo`ladi?—po`stloq xujayralarida. 

18.  Traxeidlar nima?—yog`ochlik naylarida uchrovchi maxsus xujayralar. 

19.  Ksilemada nimalar bo`ladi?—o`tkazuvchi naylar va traxeidlar. 

20.  Suv va mineral tuzlar o`simlikning qaysi qismi orqali barcha organlariga yetib boradi?—o`tkazuvchi     

      naylar va traxeidlar orqali. 

21.  Floema …hujayralardan iborat?—tirik. 

22.  Elaksimon naylar qayerda uchraydi?—Floemada. 

23.  Barglarda hosil bo`lgan organik moddalar o`simlikning qaysi qismi orqali uning barcha organlariga    

 yetkaziladi?—floemadagi elaksimon naylari orqali. 

24.  Qaysi hujayralarda yadro mavjud emas?—elaksimon nay hujayralarida. 

25.  Yo`ldosh hujayralar qayerda uchraydi?-- elaksimon nay hujayralarida. 

26.  Sklerenxima ikki bo`linadi ular?—1. ingichka uzun- lup tolalari, 2.yumaloq –skelerid hujayralari  

27.  Skelerid (tosh) hujayralari o`simliklarning qaysi qismlarida uchraydi? --o`simlik uruglari qobig`ida-       

 1.yong`oq, olcha, o`rik, meva etida-nok, behida. 

28.  To`qima deb nimaga aytiladi?—chiqib kelishi, shakli o`xshash, muayyan bir vazifani bajaradigan hujayralar 

to`plamiga. 

29.  O`simliklar to`qimasi haqida tushunchani ilk bor fanga olib kirgan olimlar?—Malpigi va Gryu. 

30.  To`qimalar bajaradigan vazifasiga qarab …bo`ladi?—xilma-xi. 

31.  O`n yettinchi asrda qanday ishlar amalga oshirilgan?—o`simlik to`qimasi xaqidagi tushuncha fanga kiritildi. 

32.  Qaysi to`qimaning hujayralari yupqa va egiluvchan bo`ladi?—meristema 

33.  Asosiy to`qimaning vazifalari?—1.o`simlik eniga 2. bo`yiga o`stirish. 

34.  O`simlik organining asosini tashkil etuvchilar bu-?—hujayralardir. 

35.  O`simlik to`qimalari qaysi hususiyatiga qarab oddiy va murakkab turlarga bo`linadi?—hujayralar soniga.  

36.  Asosiy to`qimaning muhim fuksiyasi?—fotosintez jarayonini, ya`ni o`simliklarda moddalar almashinuvini amalga 

oshirishdan iborat. 

37.  Murakkab to`qimaga misol?—ajratuvchi to`qima. 

38.  U o`simlikka tayanch mustahkamlik beradi bu-?—mexanik to`qima. 

39.  Tuzilishi va ixtisoslashgan tarkibi har xil hujayralardan tashkil topgan to`qima bu-?—ajratuvchi to`qima. 

40.  Ajratuvchi to`qimaning mahsulotlari qayerda to`planadi?—o`simlik vakuolalarida. 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov  

@biologiya_fardu telegram kanali 

19 

41.  Mexanik to`qamaning hujayralariga xos xususiyat?—1.qalin qobiqli 2.cho`ziq  3.tirik 4.o`lik     

   hujayralardan iborat. 

42.  Asosiy to`qima necha turga bo`linadi?—3 turga. 

43.  O`simlikning turli qismlarida joylashgan to`qima?—meristema. 

44.  Ajratuvchi to`qimaning to`planuvchi mahsulotlari?—1.efir moylar (xushbo`y moylar) 2.kauchik 3.balzam 4.smola. 

45.  O`simliklardagi ortiqcha moddalar shu to`qima orqali tashqariga chiqarib yuboriladi? 

  ajratuvchi to`qima. 

46.  Poya va ildizning po`stloq qismida qaysi to`qima uchraydi?—mexanik. 

47.  Mexanik to`qima necha xil to`qima xiliga ega?—3 xil. 

48.  Mexanik to`qima o`simlikning qaysi organlarida uchraydi?—1.yog`ochlik tolalarida  2.ildizning po`stloq 3.poyada. 

49.  Asosiy to`qimaning tarkibiga qaysi to`qimalar ham kiradi?—1.assimlyatsiolovchi  2.suv saqlovchi  3.g`amlovchi. 

50.  Qoplovchi to`qima o`simliklarni qaysi organlarida uchraydi?—poya va ildizlarda. 

51.  Yadro va bir qavat xlofill donachasidan iborat bo`lgan to`qima?—asosiy. 

52.  Nima uchin asosiy to`qima xlorofilli parenxima yoki xlorenxima deb ham yuritiladi?--     

       yadro va bir qavat xlofill donachasidan iborat bo`lganligi uchun. 

53.  O`lik, tirik va tosh hujayralardan iborat bo`lgan to`qima bu-? mexanik. 

54.  O`simliklardagi tirik to`qimaning nomi?—kollenxima. 

55.  O`simlik qarigan sari….paydo bo`ladi?—periderma o`rniga po`stlog`i o`lik to`qimalar. 

56.  Sklerinxima qanday hujayra hisoblanadi?—o`lik. 

57.  Sklerinxima necha turga bo`linadi?—2 ga. 

58.  Xlorenxima so`zining lug`aviy ma`nosi?—yunoncha (grekcha) “xloros”-yashil; “enxima”-to`ldirilgan degan 

ma`nolarni anglatadi. 

59.  Asosiy to`qima o`simlik qaysi organlarida uchraydi?—1.yashil barg  2.yashil novdalarda   

60.  Poyaning po`stloq qiqsmida joylashgan sklerinxima…deyiladi?—lup tolalari. 

61.  Yangi to`qima organlar paydo bo`lishida qatnashadigan to`qima?—hosil qiluvchi. 

62.  Libriform nima?—kambiydan hosil bo`lgan sklerinxima. 

63.  Hosil bo`lishiga ko`ra…to`qimalari o`simlikka mustahkamlik berib turadi?---kollenxima. 

64.  Lup tolalari va tosh hujayralari qaysi to`qimaning xillariga kiradi?—sklerinxima. 

65.  To`qimalar qaysi xususiyatlariga qarab bir necha xillarga bo`linadi?—morfo-biologik belgi va xususiyatlariga qarab. 

66.  Hayvonlarda uchramaydigan to`qima xili?—hosil qiluvchi. 

67.  Qoplovchi to`qima qanday turlarga bo`linadi?—1.epiderma  2.periderma  3.po`stloq. 

68.  Epiderma hujayralarining vazifalari?—1.kasal hujayralarni sog` hujayra o`tmasligini, 2.gazlar almashinuvida. 

69.  O`simliklardagi qanday to`qima xillari bilasiz?—1.hosil qiluvchi  2.qoplovchi  3.asossiy  4.ajratuvchi 5.o`tkazuvchi. 

70.  Asosiy to`qimalarga qo`shib o`rganiladigan to`qima xillari?—assimlyatsion, g`amlovchi, mexanik. 

71.  Meristema nima?—hosil qiluvchi to`qimaning ikkinchi nomi. 

72.  O`simlik hayoti bilan uzviy bog`liq bo`lgan to`qima?—asosiy. 

73.  O`simlik shu to`qima hisobiga bo`linib ko`payadi bu qaysi to`qima xili?—meristema. 

74.  G`amlovchi to`qimaning natijasida qanday mahsulotlar to`planadi?—oziq moddalar, oqsillar, kraxmal, karbon suvlar 

(uglevodlar), vitaminlar yog`lar (moylar) to`planadi. 

75.  O`simliklarning barcha organlarida to`planadigan oziq moddalar qaysi to`qimaga kiradi?—g`amlovchi. 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov  

@biologiya_fardu telegram kanali 

20 

76.  Cho`lda o`sadigan o`sadigan o`simliklar qaysilar?—sarsazan, buzoqbosh, qizilsho`ra, baliqko`z. 

77.  Sarsazan, buzoqbosh, qizilsho`ra, baliqko`z kabi o`simliklarda nimalar to`planadi?—suv. 

78.  Qaysi o`simliklarda shiraga boy hujayralar mavjud.?-- sarsazan, buzoqbosh, qizilsho`ra, baliqko`z. 

79.  Suv saqlovchi hujayralar o`simliklarning qaysi organlari hisoblanadi?—barg va novdalarida. 

80.  Zaruriyat bo`lganda tayyor to`plangan suvidan foydalanadigan o`simliklar?-- sarsazan, buzoqbosh, qizilsho`ra, 

baliqko`z. 

81.  Chiqib kelishi o`simlikni suvli muhitdan quruqlikka moslashishidan boshlangan to`qima?—qoplovchi to`qima. 

82.  Qoplovchi to`qimaning vazifasi?—1.to`qima va organlarni qurub qolishdan 2.tashqi muhitning noqulay sharoitlaridan   

3.mexanik shikaslanishidan ximoya qilishdan iborat. 

83.  Qoplovchi to`qimasining ontogenezi qaysi to`qimaga taqaladi?—meristema. 

84.  Bir boshoq don- topishmoqni davom ettiring?—bir savat non. 

85.  O`tkazuvchi to`qimaning vazifasi?—o`simlik tanasida oziqa moddallarning harakatlanishi ta`minlaydi. 

86.  Suv va unda erigan moddalar qayerga harakatlanadi?—pastdan yuqoriga. 

87.  Ildiz tomonga qarab harakatlanadi…bu-?—organik modda. 

88. Ildiz va bargga tomon harakat…naylari orqali sodir bo`ladi?—kselema va floema naylari. 

89.  Qaysi jarayon cho`ldagi o`simliklarda uzluksiz davom etib turadi?—suv mineral tuzlar va organik moddalarni 

harakati.