Маркетинг

Маркетинг
 
 
 
69 
юқорироқ даражаларда инвестиция сиѐсати нархларни бошқариш, илмий тадқиқот 
ва тажриба-конструкторлик ишлари ва шунга ўхшаш фаолият кўрсатади. 
Маркетингни қўллаш соҳалари ва объектларига мувофиқ қуйидаги ҳолатларга 
кўра гуруҳлаш мумкин: 
 ички маркетинг; 
 товарлар бўйича маркетинг; 
 экспорт маркетинги; 
 импорт маркетинги; 
 илмий техник маркетинг; 
 тўғридан-тўғри маблағ (инвестиция) киритиш маркетинги; 
 халқаро маркетинг; 
 нотижорат фаолияти соҳасидаги маркетинг; 
 ижтимоий ғоялар маркетинги; 
Ички маркетинг қоидага кўра бир томон доирасида товар ва хизматларни 
сотиш масалалари билан боғлиқ. Амалда барча корхоналар аввал ички бозорга 
келади, юқори натижаларга эришгандан кейин эса, яъни рақобатбардош 
маҳсулотларини яратгандан кейин ташқи бозорга чиқади. 
Макромаркетингнинг вазифаси-бутун мамлакат бўйича моддий бойликлар ва 
хизматлар оқимини бошқаришни тартибга солишдан иборат.
Қуйидаги 4.5–расмда эса маркетинг макромуҳити омиллари келтирилмоқда.
 
 
 
 
 
 
 
4.5- расм. Маркетинг макромуҳити омиллари
22
 
22
Ergashxodjaeva Sh.J., Qosimova M.S., Yusupov M.A. Marketing. Darslik. -T.: TDIU, 2011.-202 b.
Демографик омиллар 
Иқтисодий омиллар 
Илмий-техник омиллар 
Табиат омиллари 
Ижтимоий-маданий омиллар 
Сиѐсий-ҳуқуқий омиллар 
Маркетинг 
макромуҳити 

---

Маркетинг
 
 
 
70 
Товарлар ва хизматлар маркетинги (товарлар бўйича маркетинг) самарали 
сотишни тадқиқ қилиш ва товарлар ва хизматлар турлари бўйича тадбиркорлик 
фаолиятининг фойдалилигини таъминлашни кўзда тўтади. Масалан, хорижда 
саноат товарлари маркетинги, истеъмол товарлари ва хизматлар маркетинги ишлаб 
чиқилган. 
Экспорт маркетинги янги хорижий сотиш бозорларини қуйидагича тадқиқ 
қилиш, фирма маҳсулотларини сотиш учун хорижий сотиш хизматларини ташкил 
қилишни кўзда тўтади. 
Импорт маркетинги юқори самарали харидорларни таъминлаш учун бозор 
тадқиқотларининг алоҳида шаклларини кўзда тўтади. 
Илмий-техник маркетинг хариднинг илмий-техник фаолият натижалари: 
патентлар ва лицензияларни сотиш ва харид қилиш қисмидаги маркетинг 
тадқиқотлари, фан-техника тараққиѐти йўналишларини ўрганиш, тегишли 
томонлар патент ҳуқуқлари масалалари ва бошқалар билан боғлиқ. 
Тўғридан-тўғри маркетинг киритиш маркетинги ўз ичига хорижий фаолиятни 
тадқиқ қилиш, янги корхона ишининг имкониятлари (бизнес-режа турлари), унинг 
сотиш фаолиятини чуқур ва ҳар тарафлама таҳлил қилишни, ҳамда компания 
манфаатлари ва корхона қурилган мамлакат қонунини ҳисобга олган ҳолда ташқи 
бозорда сотиш тадқиқотларини ўз ичига олади. 
Халқаро маркетинг, ташқи иқтисодиѐт, ташқи савдо маркетинги деб ҳам 
атайдилар, маҳсулотни хорижда қурилган миллий корхоналарда сотишни кўзда 
тўтади. У ишлаб чиқариш, сотиш вазифаларининг жуда катталиги билан 
фарқланади, асосан кўп сонли мамлакатлар ҳудудларини қамраб олувчи 
трансмиллий компанияларга жавоб беради. 
Нотижорат фаолияти соҳасидаги маркетинг асосан алоҳида ташкилот ѐки 
алоҳида шахсга нисбатан жамоанинг ижобий фикрини яратиш масалалари билан 
боғлиқ. 
Ижтимоий маркетингни қўллашнинг энг муҳим соҳаси ривожланадиган 
мамлакатларда оилани режалаштириш, кариялар ва касалларга эътиборни жалб 
қилиш 
айрим 
ижтимоий 
заруриятларга 
хайрия 
қилишга 
тайѐрликни 
ривожлантиришдан иборат.